Er klinkt geagiteerd kloppen op de deur: een oude man schuifelt door zijn kamer. De ongevraagde, onbekende bezoeker maakt met veel misbaar zijn entree. Weerbarstig en afwijzend is zijn ontvangst. Al snel komt de waarheid aan het licht. De jongeman, Ross Gardiner, heeft de oude man aangereden en moet hem verzorgen, als taakstraf opgelegd door de rechter. De bijna negentigjarige weduwnaar Green herinnert zich van het ongeval niets, of wendt voor van niets te weten. In de regie van Bruun Kuijt krijgt Op bezoek bij Meneer Green een sterk psychologisch-realistische speelstijl en setting. Alleen al het interieur is van een verregaande ouderwetsheid. Donkere keukenbetimmering, meubilair uit de jaren zestig; er is geen enkele abstrahering of stilering toegepast.

Die natuurgetrouwheid van spel en decor maken de voorstelling gedateerd en dat is eigenlijk helemaal niet nodig. Het is alsof regisseur Kuijt en ontwerpster Marjolein Ettema voorbijgaan aan alle verworvenheden van het recente theater. Visiting Mr. Green van Jeff Baron ging in 1966 in New York in première en is wereldwijd een theaterhit. In Nederland speelde het eerder, in seizoen 1999-2000, met John Kraaijkamp en Dirk Zeelenberg. Nu vertolken Bram van der Vlugt en Oren Schrijver de hoofdrollen. Ze doen dat met vaart en verve, niet gehinderd doordat het stuk is opgeknipt in korte scènes waartussen muziek opklinkt. Wel is goed van de regie gezien dat de twee personages aanvankelijk elkaars volkomen tegenpolen zijn, in elk opzicht. De weduwnaar bedachtzaam, cynisch, ontoegankelijk, levend in zijn eigen wereld van herinneringen. Hij wil beslist geen enkele bemoeienis van buitenaf. Gardiner daarentegen is opgejaagd. In tegenstelling tot Van der Vlugt neemt hij nauwelijks rust in zijn spel of dictie.

Tot halverwege blijven de acteurs behoorlijk lijnrecht tegenover elkaar staan. Deze zogenoemde ‘conflictdramaturgie’ is niet altijd even sterk en blijft te lang botsen. Er komt een mooi breekpunt wanneer Gardiner zich laat ontvallen van joodse afkomst te zijn. Dan klaart de mopperende oude man op en zoekt hij toenadering. Hijzelf is kind van gevluchte joodse ouders uit Rusland. In New York zochten ze hun heil, daar worden ze tenminste niet zomaar vermoord of gepest. In een andere bekentenis van Gardiner geeft hij toe nooit te zullen trouwen, want hij is homoseksueel. Nu Gardiner verborgen kanten van zijn persoonlijkheid heeft getoond, volgt ook de ene bekentenis na de andere van Meneer Green. Zijn levensgeschiedenis is geheel anders dan hij voorgeeft. In een dramatische scène ontwaakt hij uit een nachtmerrie, waarna hij Gardiner voor zijn zoon aanziet en in de waan verkeert dat zijn vrouw nog leeft.

Die geleidelijke onthulling van geheimen en verborgen mysteries maakt Op bezoek bij Meneer Green uiteindelijk spannend en ontroerend. Vanuit hevig conflict ontstaat geleidelijk verzoening en begrip. Inderdaad, meer als vader en zoon dan als oude man en zorgzame jongeman. Van der Vlugt weet op indringende manier een volmaakte balans te behouden tussen wat hij prijsgeeft of wat hij verborgen wil houden. Als toeschouwer kom je er niet exact achter wat hij simuleert en wat hij echt niet meer weet. Dat geeft aan het contrast tussen beide personages een bijna verstilde, ingehouden dramatiek. De nieuwe vertaling is van stand-upcomedian Raoul Heertje. De dialogen zijn snel en vaardig, met de juiste timing van grappen en humor. De voorstelling zou gebaat zijn bij meer abstractie en minder realisme. Maar misschien is dat niet de juiste vraag aan een productie als deze; wie kijkt naar foto’s en videobeelden van al de wereldwijde opvoeringen ziet dat het herkenbaar realisme overheerst. En misschien is dat ook het allerbeste, maar toch: als theaterbezoeker wens je ook dat traditioneel georiënteerd, vrij repertoire kans geeft aan vernieuwing.

Foto: Roy Beusker