Net zoals in hun eerdere voorstellingen zetten de makers van De Vlieg honderd procent in op extreem ouderwets toneel. En net zoals in hun eerdere voorstellingen levert dat een prachtige tragikomedie op.  

Psychologische familiedrama’s met een quasi-realistisch decor, een onverwoestbare vierde wand en een voorspelbare structuur. Welke jonge maker wijdt zich daar tegenwoordig nog aan? Waarom zou je ook – zijn film en tv niet veel beter geschikt voor sociaal realisme?

Geheel tegen die gedachte in produceren schrijver/acteur Teun Smits en acteur/regisseur Linda Zijl onder de naam De Vlieg nu al enige jaren kleinmenselijke drama’s waarvoor de tijd stil lijkt te hebben gestaan. In hun nieuwe voorstelling Zoetstof is het ook weer raak: drie broers brengen na de begrafenis van hun vader een avond en nacht met elkaar door, waarbij alle oude wonden nog eens worden opengereten. De weinig spannende scenografie van Mieke Wolters sluit in zijn huiskamerrealisme perfect aan bij de afgezaagde premisse: er staat, godbetert, zelfs een functionerende deur op scène.

Gelukkig weten Smits, Zijl en de acteurs (naast Smits zelf staan Laurens van Lottum en Tim Schmidt op scène) ook dit keer de conventionele insteek te ontstijgen. Smits is er uitermate bedreven in om zijn personages in geestige dialogen stukje bij beetje af te pellen, en in combinatie met Zijls scherpe spelregie levert dat een stuk op waarin de sympathieën van het publiek steeds veranderen. De contrasterende speelstijlen van de acteurs sluiten goed aan bij hun rollen en worden ingezet om het ongemak en de onderlinge irritaties nog net wat dikker aan te zetten.

Als Joppe (Van Lottum) net iets te hard zijn best doet om de vete tussen zijn broers in goede banen te leiden, of als Ruud (Schmidt) met een net iets te arrogante, nep-invoelende blik luistert naar de grieven van Kees (Smits), weten de makers met grote precisie te tonen hoe en waarom de jarenlange verwijdering tussen de drie broers onoverbrugbaar is geworden.

De Vlieg blinkt er vooral in uit om het publiek zich onderdeel te laten voelen van de verstikkende relaties die ze op het podium brengen. Als toeschouwer wordt je heen en weer geslingerd tussen sterke empathie en de neiging om de personages eens flink op hun gezicht te timmeren. De innerlijke strijd tussen autonome eenzaamheid en afhankelijke verbondenheid staat centraal in Zoetstof, en eigenlijk in al de voorstellingen van De Vlieg. Door de grote nuance en intelligentie waarmee de makers te werk gaan levert het steeds scherper geobserveerde portretten van menselijk falen op.

Foto: Bart Grietens