Voor haar nieuwe voorstelling liet regisseur Ada Ozdogan zich inspireren door een combinatie van Stranger Things, The Big Lebowski, Sex Education, Harry Potter, Tarantinofilms en The Breakfast Club. Dat klinkt als een potpourri van epische potentie, maar The Returned heeft eerder het effect van de talloze kruidensigaretten die aangestoken en weggedrukt worden gedurende de voorstelling: sterk uitgelichte momenten in een afgevlakt verhaal.

The Returned is een sciencefiction-verhaal waarin Gregory, Janis en Sander (Leandro Ceder, Rosa van Leeuwen, Bram Walter) bij elkaar worden geroepen door Masha (Imke Smit), die een documentaire wil maken over het moment waarop zij als kinderen tijdens een schoolreisje in een spiegelpaleis in contact leken te zijn gekomen met buitenaardse wezens.

Er wordt echter niet positief gereageerd op Masha’s voorstel. De vrienden hebben de ervaring allemaal op hun eigen manier verwerkt en zijn doorgegaan met hun leven. Zo is Gregory bezorgd dat het opnieuw oproepen van dit verhaal zijn politiek imago gaat bevlekken en Janis is als moeder en arts huiverig om het verleden op te rakelen. Rosa van Leeuwen maakt van Janis een humoristisch personage, ongemakkelijk – en een tikje creepy- op de best mogelijke manier.

Sciencefiction vertalen naar het podium is een spannende uitdaging, maar de scenografie van Anne Claire de Breij, het sounddesign van Marijn Brussaard en het lichtontwerp van Tim Van’t Hof slijpen The Returned naar een esthetisch sciencefiction-juweeltje. De woonkamer met een raam dat uitkijkt op een fictieve straat oogt filmisch en creëert een binnen- en buitenwereld, die de spelers op interessante wijze benutten. De vervormde synthesizermuziek bevestigt de sciencefiction-thematiek en het licht speelt met kleur en weerkaatsingen een actieve rol in het reizen naar herinneringen en andere dimensies.

In het fysieke spel, de timing en het ruimtegebruik hebben de spelers en Ozdogan sterke keuzes gemaakt, waarvan de kleinste gebaren het sterkst zijn, zoals het werpen van een subtiele blik op het juiste moment en synchroniciteit in vingerknippen. Overdaad heeft echter wel de overhand gedurende de voorstelling, waardoor het geheel enigszins platgeslagen wordt. Het grootste gedeelte van de tijd is de overdracht van de tekst redelijk snel en extra aangezet. Er wordt weinig tijd genomen om emotionele ontwikkelingen op te bouwen, waardoor de natuurlijkheid soms ontbreekt. Zo loopt een gevoelig gesprek tussen Masha en Gregory binnen luttele minuten over in een schreeuwend push&pull-festijn waarin oud zeer wordt opgerakeld en verwijten heen en weer worden geslingerd. Een moment dat eruit springt in emotionaliteit en dat tegengas biedt aan de hyperactiviteit van het stuk is Masha’s ingetogen monoloog, waarin zij haar depressieve gevoelens op kwetsbare wijze opbiecht.

‘En toen werd shit really weird as fuck’ is zo ongeveer het niveau van de spreektaal. Hoewel het begrijpelijk is dat er wordt gerefereerd aan een zekere, vlotte jeugdigheid, is het constante gekanker, ge-fuck en ge-shit mateloos irritant. Het script voelt als een woud waarin informatieve stukken over collectief bewustzijn en wormgaten – die nog enigszins interessant zijn – en enkele treffende gedachtestromen over relativiteit en het geloven in verhalen, opgeslorpt worden door het wormgat der nietszeggendheid. Dialogen zijn plat, subtekst is nauwelijks aanwezig en de verbeelding om sciencefiction te schetsen met woorden redelijk beperkt. Wat jammer is voor een stuk dat het verhaal centraal stelt.

Buitenaardse wezens, een leugen of een bad trip veroorzaakt door te veel jointjes: de waarheid blijft in het midden en The Returned ook.

Foto: Bas de Brouwer