Het is ergens halverwege The Last King of Kakfontein dat er een lachje klinkt. Een grimmig lachje, zo’n lachje waarin dedain doorklinkt. Een uit-lachje. Het is het lachje van Jacob Zuma, de vijfenzeventigjarige voorman van het ANC en sinds 2009 president van Zuid-Afrika, geuit tijdens een parlementair debat. Anderhalve week geleden overleefde hij een motie van wantrouwen, ingediend vanwege wanbeleid, corruptie, zelfverrijking.

Boyzie Cekwana, een in Soweto opgegroeide danser en choreograaf, verafschuwt Zuma. ‘Leave or die’, klinkt het in de voorstelling. En hoewel hij in Trump een zelfde type machtswellusteling ziet, een die mensen als objecten ziet, materiaal over wier ruggen snel geld kan worden verdiend, moet het dictatoriale regime van Zuma hem extra pijn doen. In hem ziet hij de teloorgang van de idealen van het ANC, de partij die zoveel aanhang had in het township van zijn jeugd. De partij die een eind moest maken aan de apartheid en de corruptie in zijn geboorteland.

Daarom ook begint The Last King of Kakfontein met jeugdherinneringen aan Soweto. Hoe ze daar als kinderen speelden met autobanden. Banden die, gevuld met zand, ook gebruik werden als bliksemafleiders. Want, zegt Cekwana, we weten het waarschijnlijk niet, maar Johannesburg is the capital of electric storms. Elke zomerdag tussen november en maart wordt de stad geteisterd door heftige bliksems.

Deze jeugdherinneringen laat Cekwana gepaard gaan met een lofzang op zijn handen. In een prachtige mini-choreografie toont hij de soepelheid van zijn ledematen. Hier wordt de verteller de danser die hij van oorsprong is. Totdat dat misselijke lachje van Zuma via een geluidsband weerklinkt. Dan wordt de voorstelling grimmiger. En associatiever. Kleine figuurtjes van papier en cellotape worden op de speelvloer uitgestald, een vingercamera brengt ze groot in beeld. Ze verbeelden de mensen die door de machthebbers van deze wereld louter als objecten gezien worden.

Ondertussen schminkt Cekwana zich wit en kroont zichzelf tot koning. Een niet te missen verwijzing naar de huidige president die geen haar beter is dan zijn witte voorgangers. Aan het eind positioneert hij zichzelf tussen de projector en het filmdoek, net zolang tot het beeld volledig verdwijnt. Dan zien we een machteloze koning, een eenzame patriarch die alles opslokt tot er niets rest dan een zwart gat.

Foto: Christophe Raynaud de Lage