In het programma In/with/in presenteert het Nederlands Dans Theater twee zeer verschillende wereldpremières. Waar Imre en Marne van Opstal een mysterieus net weven van lijnen, contrasten en zich ontwikkelende verbanden, daar onderwerpt Tao Ye de NDT-dansers aan een uitputtende groepsexercitie.

‘Wat gebeurt er als meerdere, aanvankelijk ongerelateerde gebeurtenissen botsen?’ Zo vragen Imre en Marne van Opstal zich af in de toelichtende tekst bij The Point Being. ‘Hoe overlappen ze elkaar als één ademend geheel dat steeds nieuwe vormen aanneemt?’ Samen met negen dansers wierp het choreografenduo zich op het begrip synchroniciteit. Daarbij draait het om gelijktijdige gebeurtenissen die voor de waarnemer(s) bijzondere betekenis hebben, zonder dat er tussen die gebeurtenissen een causaal verband is. 

Om zulke momenten, waarop het lijkt dat alles op zijn plaats valt, te visualiseren hebben zus en broer Van Opstal een ruimte gecreëerd die lijkt te bestaan uit gelijktijdig waarneembare lagen. Het is alsof je naar een doek kijkt waarop verschillende films tegelijkertijd en over elkaar worden geprojecteerd. Ontwerpstudio DRIFT draagt bij aan deze illusie met lange kralengordijnen die overdwars verbonden zijn. Meerdere van deze fijn afgetekende roosters zijn achter elkaar gehangen, waardoor je overlappende lagen ziet. De illusie wordt versterkt door het schitterende lichtplan van Tom Visser, die groepen dansers in lichtbundels isoleert of ze juist als silhouetten in de schaduw zet.

In deze gelaagde ruimte laten de Van Opstals hun dansers in alle denkbare formaties samenkomen en weer uit elkaar gaan. Dat gaat soms gepaard met botsingen en wrijving. Maar mede door Amos Ben-Tals atmosferische compositie, die klinkt als de soundtrack van een sciencefictionfilm, is de overwegende gevoelstemperatuur harmonisch en liefdevol ondersteunend.

In de vloeiende bewegingstaal is duidelijk te zien dat de choreografen zelf jaren bij het Haagse gezelschap dansten. Zij kennen de technische en dramatische potentie van NDT-dansers als geen ander. Binnen de duidelijk uitgewerkte visuele en choreografische kaders van The Point Being krijgen de dansers alle ruimte om hun individuele kwaliteiten te etaleren. Ook dat draagt er aan bij dat alles in dit werk – aansluitend bij het synchroniciteitsthema – precies op de juiste plaats valt.

Terwijl Imre en Marne van Opstal werken binnen de inmiddels welbekende – maar niettemin zeer indrukwekkende – potentie van NDT 1, haalt Tao Ye zijn performers zonder pardon uit hun comfortzone. De Chinese choreograaf, die tot dusver alleen werk maakte voor zijn in Beijing gevestigde gezelschap TAO Dance Theatre, debuteert bij NDT met 15. Niet alleen is dit de vijftiende creatie van Tao Ye, de titel verwijst tevens naar het aantal uitvoerenden. Gedurende de hele voorstelling bewegen vijftien dansers in formatie, in één adem, als één formidabele brok kinetische energie. 

Beginnend met een voorwaartse stamp op de vloer en een gelijktijdige schreeuw zetten de dansers een bewegingsfrase in waarbij over alle assen gedraaid wordt, waarbij handen op enkels, heupen en torso’s slaan en waarbij staande en liggende posities elkaar abrupt afwisselen. De bewegingsfrase wordt herhaald, maar er zijn variaties zichtbaar. Mijn eerste indruk is dat in het eerste deel de frase eerst steeds langer wordt, om uiteindelijk weer in te krimpen. Waar de dansers hun ritmische puls vandaan halen is, op het eerste gehoor, een raadsel. In de compositie van Xiao He horen we herhaaldelijk het geluid van een stuiterend dichtvallend luik en daaroverheen een jachtig gesequenced vioolriedeltje: veel houvast lijkt dit niet te geven. 

Na het eerste blok, dat eindigt met een buikwaartse ligging die lang wordt aangehouden, volgen nog drie afmattende blokken met een vergelijkbare opbouw. Wel ontwikkelt de muziek zich in de richting van hoorbare en dansbare ritmiek. De vijftien dansers beginnen en eindigen alle bewegingsfrases gelijk, maar offeren de perfect synchrone uitvoering regelmatig op aan hun eigen timing van de bewegingen. Daarmee voorkomen ze dat het een militaire exercitie wordt, het geeft de choreografie zuurstof. Of dit de bedoeling is geweest van Tao Ye is onbekend. Hij moest deze voorstelling in zes weken op de planken zetten, terwijl hij de dansers in zijn eigen gezelschap maandenlang kan drillen. Afgaand op de uiterst diepe buiging die Tao Ye voor zijn dansers maakte voordat hij de explosieve publieksovatie in ontvangst nam zou je echter denken dat de choreograaf dik tevreden was over zijn eerste samenwerking met NDT.

Onderdeel van het programma is een herneming van Marco Goeckes I love you, ghosts (2022), dat we eerder bespraken als onderdeel van de avond Traces Left Within.

Foto: Rahi Rezvani – The Point Being