Er zijn weinig plekken in een stad waar mens en natuur zo naadloos samenvallen als op een begraafplaats, waarin planten en dieren langzaam maar vastbesloten gekaderde graven overwoekeren. In Constructie van een wildernis doet theatermaker Salomé Mooij monter verslag van haar alsmaar uitdijende onderzoek naar stadsnatuur. De mens regelt, controleert, manipuleert, beslist en verdelgt erop los. En de natuur doet ondertussen waar-ie goed in is: die gaat rustig z’n gang.

Ter voorbereiding van deze voorstelling, die te zien is tijdens het Over het IJ Festival in Amsterdam, sprak Mooij onder meer een groenwerker, een directeur van een culturele instelling, een ‘regievoerder invasieve exoten’, grondafgravers- en ontvangers en een toevallig passerende hoogleraar natuur in de stad in de literatuur. Heel menseigen probeert Mooij gedurende haar theatrale verslag van die ontmoetingen structuur aan te brengen, voor de toeschouwer maar vooral ook voor zichzelf. Met papier en tape, video en audio maakt ze haar onderzoek visueel, en toont zo vooral van hoeveel toeval alles aan elkaar hangt. Maar, als ze Cruijff mag citeren: toeval is ook logisch.

Contstructie van een wildernis gaat in de basis over tempo. De mens en al zijn constructen – infrastructuur, bestuurslagen et cetera – razen met gezwinde spoed door de tijd, en de natuur deint daar als vaste, stabiele waarde onder, als een constante, onwrikbare onderstroom.

Mooij’s ontmoetingen met de uiteenlopende mensen – die ze in hilarische vertolkingen steeds treffend tot leven wekt – tonen een absurdistisch netwerk van mensen die ieder op hun eigen manier als Sisyphussen de natuur in toom proberen te houden. Bomen worden opgetild en vervangen, of de grond wordt ververst, stekjes worden geëlektrocuteerd, en de natuur dringt zich steevast ergens anders weer op. Volkstuineigenaren verzamelen elke avond bij zonsondergang de slakken die hun radijsjes aanvreten en kieperen ze over het hek. Mooij ging met haar camera kijken aan de andere kant van dat hek: een slakje komt in beweging en kruipt traag maar doelgericht weer terug, richting radijs. Een vrouw verplaatst zich in de ratten die haar meloenen uithollen, focust op de positieve eigenschappen van het dier, en vraagt ze vervolgens haar groente met rust te laten. Maar de rat trekt zich er niets van aan, en dus is de vrouw genoodzaakt de tuinslang in hun hol onder de struik te zetten.

Mooij heeft zich bij aanvang slim ingedekt: hoe meer ze zich erin verdiepte, ontdekte ze gaandeweg, hoe groter haar onderzoek werd. Dus we krijgen geen afgerond geheel voorgeschoteld, maar ze neemt ons mee in haar bevindingen en toont waar ze op dit moment is. Constructie van een wildernis is een op momenten nogal uitwaaierend theatraal verslag, maar vooral ook een warm en enthousiasmerend pleidooi om op zoek te gaan naar de natuur in de stad. Maar wees gewaarschuwd: als je daar eenmaal aan begint…

Foto: Moon Saris