Festival Circolo ging door, werd geannuleerd, ging in aangepaste versie alsnog door en werd vervolgens opnieuw afgelast. 2turvenhoog verplaatste de reguliere editie in april naar oktober, en werd vervolgens alsnog geannuleerd. En Jan Martens wacht al sinds april op de première van any attempt will end in crushed bodies and shattered bones. Lichtpuntje: ‘De voorstelling heeft kunnen rijpen.’  

Concrete aanleiding voor de meest recente ronde afgelastingen zijn de aangescherpte coronamaatregelen die vorige week van kracht gingen, waardoor er in theaters maximaal dertig toeschouwers ontvangen mogen worden. Geen ontheffingen, geen uitzonderingen. Niet haalbaar dus, voor veel theaters en festivalorganisaties. Theaterkrant belde met Festival Circolo, 2turvenhoog en choreograaf Jan Martens over het omgaan met deze reeks aan tegenslagen.

Het eerste persbericht van deze editie van Festival Circolo opende op 9 juli dit jaar met de woorden ‘groot nieuws’. Terwijl de verschillende zomerfestivals om beurten hun edities annuleerden, had de organisatie van Circolo een manier gevonden om binnen alle coronamaatregelen op een verantwoorde manier het festival te laten doorgaan. Met grote tenten en ruimere tribunes konden ze per voorstelling ongeveer 250 man herbergen. Dat was acceptabel, zegt directeur Marc Eysink Smeets.

1 oktober 2020, nieuw persbericht: ‘Festival Circolo 2020 geannuleerd’. Gezien de oplopende besmettingscijfers en de beperkende maatregelen (tenzij je ontheffing hebt mochten er sindsdien nog maar dertig bezoekers worden toegelaten), werd het onmogelijk het festival te laten doorgaan.

Die nieuwe maatregelen zagen ze eind september al aankomen, volgens Eysink Smeets. ‘Met de leveranciers van tenten, tribune en techniek hadden we al afgesproken dat we voor oktober kosteloos konden annuleren. Ook met de gezelschappen hebben we afspraken gemaakt over wat we uitkeren.’

Maar ondertussen zat de organisatie niet stil. Op 9 oktober gaat er een derde persbericht de deur uit: ‘Circolo 2020 gaat toch door.’ Festival Circolo: The Alternative zou van 19 tot en met 21 in poppodium 013 en Koepelhal plaatsvinden. Eysink Smeets: ‘We hadden een uitgebreid programma met veel premières en werk van jonge makers, waarvan we het belangrijk vonden dat ze hun werk kunnen laten zien. Poppodium 013 kreeg ontheffing en had drie avonden vrij, dus daar konden we de première van Familiar Faces kwijt voor tweehonderd man. En in Koepelhal hadden we vijf speelplekken gecreëerd waar we per dag tien voorstellingen voor dertig man konden spelen.’

Maar met de meest recente maatregelen van vorige week, is ook de alternatieve optie definitief van de baan. Eysink Smeets: ‘We hebben er natuurlijk begrip voor, maar het is wel klote. Het blijft pijnlijk om tegen al je mensen te moeten zeggen dat het voor de tweede keer niet doorgaat.’

Inmiddels kijkt hij toch voorzichtig vooruit. ‘We hebben alle coronabestendige draaiboeken klaarliggen, dus misschien kunnen we het nog verplaatsen naar de voorjaarsvakantie. Er wordt dan in Brabant toch geen carnaval gevierd. Tegen de gezelschappen hebben we gezegd: we betalen jullie nu een gedeelte en we houden de boeking tot nader orde aan. En in het slechtste geval wordt het oktober 2021.’

Ook 2turvenhoog festival, dat aanvankelijk gepland stond van 13 tot en met 19 april in Haarlem en Almere, verplaatste deze editie van het festival naar vijf dagen in oktober en een dag in december. Van 22 tot en met 26 oktober zouden er 19 voorstellingen voor kinderen tot zes jaar, meerdere keren te zien zijn in het KAF in Almere. Maar ook van die coronabestendige najaarseditie viel vorige week de annulering in de mailbox. Het festival werkt nu onverdroten aan een derde poging.

Artistiek directeur Ingrid Wolff zag de (eerste) bui begin maart al hangen. ‘In deze editie stond de ontmoeting tussen de verschillende generaties centraal: samen met ouders en grootouders theater bezoeken. Daartoe programmeerden we voorstellingen in woonzorgcentra en ook twee internationale producties met performers van boven de zeventig. Dus al in de week voor de eerste maatregelen in maart heb ik het festival verzet naar dit najaar. Doordat ik een van de eersten was kon ik mijn volledige programma overzetten.’

Vanaf juli zijn ze actief gaan voorproduceren. Er werden nieuwe brochures gedrukt en zaalplannen werden aangepast op de anderhalve meter. Wolff: ‘Wij werken vaak met toneel-op-toneel. Zo hebben we het in het KAF soms elf voorstellingen tegelijkertijd. We hadden routes uitgestippeld, het gebouw opgedeeld in kleuren, via publieksopstellingen met eilandjes ervoor gezorgd dat volwassenen afstand van elkaar hielden, maar toch dicht in de buurt van hun kinderen zaten.’

En toen kwamen de verscherpte maatregelen. Aanvankelijk leek er – door de uitzondering voor kinderen in de zaal – nog weinig consequenties voor het festival te zijn, maar toen werd ook die ontheffing vorige week ingetrokken.

Voor 2turvenhoog festival was dat geen aanleiding om het erbij te laten zitten. Wolff: ‘Binnen anderhalve dag lag er nieuw plan op tafel.’ Het festival wil rondom kerst in Corrosia en de nieuwe bibliotheek in Almere alsnog een deel van het oorspronkelijke programma aan publiek tonen. ‘Al kunnen we maar vijf voorstellingen laten zien, we doen wat we kunnen. We doen ons best om de beloofde speelbeurten aan Nederlandse makers mogelijk te maken. Mocht dat niet lukken dan krijgen ze sowieso betaald.’ Buitenlandse makers worden zoveel mogelijk verplaatst naar volgend jaar.

‘Als producent voel ik een grote verantwoordelijkheid. Ik wil de makers het werk geven dat ze beloofd is. We moeten doorgaan, anders gaat de sector eraan. Waar het kan, moet je iets doen.’

any attempt will end in crushed bodies and shattered bones van Jan Martens/GRIP & Dance On Ensemble zou eigenlijk eind april in première gaan in deSingel in Antwerpen. Er stond een internationale tournee gepland langs Duitsland, Frankrijk, Noorwegen, Zwitserland en Nederland, waar het de openingsvoorstelling van Julidans 2020 zou zijn.

Martens: ‘We zaten midden in het repetitieproces toen er een lockdown kwam. Vervolgens hebben we een aantal keer een “plan b” gemaakt, die allemaal stuk voor stuk in het water zijn gevallen: de Nederlandse première tijdens Julidans, eind augustus in Oslo, begin september Genève. Allemaal niet gelukt.’

Het is met zeventien dansers die verspreid over Europa wonen bovendien een extra complexe productie om in coronatijd te realiseren, vertelt Martens. ‘Uiteindelijk hebben we in juli, dus tussen de coronagolven in, nog even kunnen repeteren.’ Dat repeteren tijdens corona was zwaar, vertelt Martens. ‘Het ging met veel onzekerheden, soms moest er iemand tijdens het proces in quarantaine. Uiteindelijk hebben we de voorstelling begin september “quasi afgemaakt”.’

‘Omdat deze productie door zoveel partners ondersteund wordt, hadden we wel het gevoel dat er hoe dan ook een kans zou komen om te spelen. Dat hield ons bij repetities overeind. Het is misschien moeilijk en demotiverend, maar we hadden ook sterk de behoefte om het zo snel mogelijk af te maken, zodat we op het moment dat we weer mógen spelen, ook kúnnen spelen.’

Dat moment lijkt vooralsnog op 3 december, in het Concertgebouw in Brugge. Maar op dit moment wordt er in België nog overlegd over nieuwe maatregelen voor de cultuursector. Vrijdag wordt daar meer over bekend.

Martens: ‘Ik ga maar gewoon uit van het slechtste, dan kan het altijd meevallen. Ik ben in ieder geval blij dat de voorstelling min of meer af is. Dat is een van de weinige positieve effecten: de voorstelling heeft echt kunnen rijpen. Het is goed om even stil te staan bij die nood tot produceren, fijn om alles wat je al gemaakt had opnieuw te kunnen bevragen en daar wijzigingen in aan te kunnen brengen. Er staat nu een betere voorstelling dan er in april had gestaan.’

Repetitiefoto any attempt will end in crushed bodies and shattered bones: Phile Deprez