Alle reacties

In een tijd waar voor de hand liggende onderwerpen als Trump, #metoo, Midden-Oosten, Noord-Korea etc. genoeg voer zouden moeten zijn voor hem, liet hij het behoorlijk afweten. Als hij dit blijkbaar alleen in z’n tv-show behandelt, dan doet hij tekort aan het betalend publiek (9000 man in dit geval). Weinig memorabele onderwerpen en ook z’n felheid in vorige shows miste ik, hij leek wat futloos… Wat “Ikke” zegt, het leek een onvoorbereid geheel en hij leek meer zin te hebben in een feestje in het W-hotel met coke en hoeren dan het Ziggo Dome te amuseren. Die gast die een half uurtje voor hem mocht vond ik bijna interessanter…

‘Deze hele recensie is Japans voor…’ alleen dat was al hilarisch! Dochterlief vroeg af of degene die dat bord omhoog hield echt niets van kinderen moest hebben. Ik zal haar dit laat lezen ;-)!.

Het was fantastisch! En dan die verhalen van onze zoon😂😂😂, hilarisch!

Richard, waar je dan niet om moet vragen zijn sterren maar beter geschreven recensies.

Mensen die te lui zijn om een recensie te lezen zullen ook niet snel ergens in een zaal gaan zitten.

Wat hadden we veel verwacht van deze voorstelling met deze sterke acteurs. En wat viel het tegen! Oersaaie, veel te lange dialogen, met gescheld en geschreeuw. Weinig tot geen verhaal. Satirisch? Ja vast wel, maar absoluut niet boeiend, zelfs zeer vervelend. Had graag na een half uur opgestapt als dat had gekund. Voorstelling 12/1 in de Flint Amersfoort.

Ik ben als consument juist blij met de sterren. Soms is de tekst van een recensie dermate genuanceerd dat ik me afvraag of het nu wel een voorstelling is die meer dan de moeite waard is. Ik snap ook wel dat makers en artiesten baat hebben bij flinke nuancering, al hebben ze het liefst helemaal geen beoordeling van iets waar ze hun ziel en zaligheid in zouden hebben gestoken.

Mijn tijd en geld is beperkt, dus ik wil een duidelijk advies: gaan of niet gaan. Sterren zijn voor mij een samenvatting van de geschreven tekst, met een duidelijk waardeoordeel.

Overigens signaleer ik wel dat de sterren/ballen niet eenduidig worden geinterpreteerd. Drie sterren is de grote middenmoot. Als je het zou vertalen naar een schaal van 1 t/m 10 is drie sterren een 6. Maar voor sommige kranten is drie sterren ruim voldoende/goed.

Zo weet ik dat onlangs een cabaretduo een prachtrecensie kreeg in de Volkskrant. Toch waren ze enorm teleurgesteld omdat er drie sterren bij stonden. Die fixatie van ‘vanaf 4 sterren is het pas goed’ los je niet op door het hele sterrensysteem dan maar te laten vallen. Dan gaan ze toch weer pietlutten over een woordje in de geschreven tekst. Maak duidelijker waar de sterren voor staan.

Mooi verwoord door Ludwig! Helenaal mee eens.

Vanavond in Beverwijk genoten van anderhalf uur vertelkunst. Boeiende standup comedian; de Zaal hing aan Zion lippen

Als theatermarketeer ben ik het helemaal eens met Ludwig. Een 4- of 5-sterrenrecensie is weliswaar heel goed voor de verkoop en staat lekker op de poster. Maar dit voordeel weegt niet op tegen het nadelige effect van de 1-, 2- en zelfs de 3-sterrenrecensie op je publiekswerving. Het lezerspubliek dat recensies gebruikt om zich te oriënteren op theaterbezoek (en die mensen heb je nodig), zal zich niet zo snel laten verleiden door een voorstelling als die maar weinig sterren heeft gekregen. De sterren zijn in het leven geroepen als een kwaliteitsindicatie, en waarom zou je in je spaarzame vrij tijd kiezen voor iets dat ‘minder goed’ bevonden is?

Wij weten dat theater niet zomaar langs een objectieve kwaliteitsmeetlat gelegd kan worden. Een voorstelling kan verschillende mensen op verschillende manieren aanspreken. Een goede recensent schrijft zijn interpretatie / oordeel op een genuanceerde en onderbouwde manier op. Maar die sterren gooien roet in het eten. Ik geloof best dat recensies met sterren beter gelezen worden dan besprekingen zonder ‘rating’, maar dit systeem ontneemt ‘de minder gelukkige’ theatermakers potentiële bezoekers omdat die zich laten afschrikken door weinig sterren.

Natuurlijk zijn er ook andere redenen om een recensie te lezen: om op de hoogte te blijven van wat er gemaakt wordt, dat daar kritisch op wordt gereflecteerd. Dit is een belangrijke functie, want anders zou je ervoor kunnen pleiten om alleen nog maar ‘best of’ recensies in kranten te publiceren. Het zou het discours over kunst verschralen en dat is ook niet de bedoeling. Overigens valt het me wel op dat recensenten de kritische reflectiefunctie vaak het liefst loskoppelen van de eventuele effecten daarvan op de publiekswerving. Kunstkritiek met een edel motief en zijn eigen merites. Ik ben daar niet op tegen maar de realiteit is helaas dat we te maken hebben met een kwetsbare sector, die minder bij te zetten heeft dan we zouden willen, waarin een slechte kritiek een deuk kan slaan waar je amper van terugkomt. Mogen we best wat meer bij stilstaan.

Ik ben ervan overtuigd dat je beide functies van een recensie prima in kan vullen zonder sterren, en dat er manieren zijn om de voordelen van het sterrensysteem (een duidelijk oordeel / scanbaarheid / uitnodiging om verder te lezen) alsnog te behouden. Kijk bijvoorbeeld naar hoe het magazine Knack zijn recensies prikkelend begint met een scanbare samenvatting die bestaat uit ‘de voorstelling in 1 zin’, een ‘hoogtepunt’ en een ‘quote uit de voorstelling’. Zet daar desnoods ook een ‘dieptepunt’ bij, maar zo begin je het stuk in ieder geval nieuwsgierigmakend én gewogen. Geen sterren meer nodig.

Ik heb me geen seconde verveeld , ik hou erg van deze absurde humor . Knap gespeeld en fantastisch concept , ik zou zo mee willen doen ,geweldig …

Voor Heleen Meurs…mevrouw Meurs we wensen u een goede aankomst in de voortgang van uw ziel in het rijk van wederkomst.

De Zee (Dorothee Sölle)
Als ik heel stil ben
kan ik vanuit mijn bed
de zee horen ruisen
Maar het is niet genoeg
heel stil te zijn
ik moet ook mijn gedachten
van het land terugtrekken

Ik vond het een schitterende avond en zou graag de tekst van Dimitri Verhulst nog eens lezen. Waar is die te vinden?

Kleinkunst. Wat een woord. Hoe groot zijn de andere categorieën? Of vallen die niet onder kunst?
Entertainment. Klinkt slap. En ook wie het niet direct over de samenleving heeft, kan wel degelijk intermenselijke verhoudingen aan de orde stellen.
Engagement. Wie heeft het grootste vingertje? En als dat nou heel grappig geheven wordt?
Wat doe je met cabaretiers/entertainers/kleinkunstenaars/amuseurs/standuppers/… die zich niet in een van de drie hokjes willen laten persen?
Ik voorzie lange discussies bij de VSCD. En het inzicht dat er altijd appels en peren zullen zijn.

De crux is denk ik de vraag voor wie recensies nu precies zijn of voor wie deze worden geschreven. Is dat het potentiële publiek of zijn het de uitvoerenden? Voor de eerste groep is het sterrensysteem een goed middel om vat te krijgen op wat er nu geschreven is (het frame wat Maud hierboven benoemt), maar voor de tweede groep is het, zoals Ludwig in zijn stuk zegt, eigenlijk niet heel erg van belang. Dezen zijn veel meer gebaat bij een goed kritiekstuk dan een recensie.

In mijn bachelorscriptie (2016) heb ik onderzoek gedaan naar theaterkritiek in Nederland en Vlaanderen en eigenlijk het eerste wat naar boven kwam was de termen ‘recensie’ en ‘kritiek’ te pas en te onpas door elkaar gebruikt worden, terwijl er wel twee verschillende definities zijn. Ik citeer dramaturg Alexander Schreuder: “onjuist [is] een fundamenteel verschil tussen ‘kritiek’ en ‘recensie’ te veronderstellen. Eerder is het zo, dat ‘kritieken’ (in de betekenis van publicaties met een intellectuelere lading) anders gelezen worden dan ‘recensies’ (die dan bedoeld zijn om één keer vlug gelezen te worden). Maar beide zijn het subcategorieën van de categorie kritiek – de recensie behoort tot het veld van de kritiek.” De kritiek waar Ludwig het over heeft (waar hij terecht Loek Zonneveld als voorbeeld voor neemt) heeft inderdaad weinig aan sterren. Recensies zoals in het Parool hebben daarbij wel baat bij sterren, aangezien deze bedoeld zijn om in één keer vlug gelezen te worden. Ik betrap mezelf er ook nog op bij het Parool elke keer toch weer naar boven te scrollen met de vraag ‘Ja, maar wat vonden ze er nou precies van?’ omdat blijkbaar de tekst de lading van de ontbrekende sterren nog niet dekt. Dat kan overigens ook komen uit gewenning en dat ik nog niet gewend ben aan de sterrenloze stukken, hoewel ik denk dat het Parool nu in een middenweg heeft geprobeerd te zoeken tussen kritiek en recensie en daarmee nu in een onaantrekkelijk gebied zit voor lezers (nb: niet makers! ik denk dat makers hier wel baat bij kunnen hebben, maar aangezien ik geen maker ben doe ik hier geen uitspraak over).

Of af te sluiten nog een ander verschil tussen ‘kritieken’ en recensies, deels gebaseerd op vorig TM-hoofdredacteur Constant Meijers. Ik citeer uit mijn scriptie:

“Zoals eerder gezegd meent Constant Meijers dat er wezenlijk onderscheid is tussen recensenten en critici. In het boek Theaterkritiek in Nederland stelt hij dat een recensent ook een journalist is, verbonden aan een dagblad: ”Voor een recensent is de totstandkoming van een theatervoorstelling, behalve een artistieke prestatie, ook een nieuwsfeit waarvan melding moet worden gemaakt, liefst zo snel mogelijk.” Hiermee onderscheidt de recensent zich van de criticus, die meer ruimte en tijd krijgt om dieper op een voorstelling in te gaan. Hij neemt hierbij de artikelen van critica Hana Bobkova in het Financieel Dagblad als voorbeeld. Bobkova publiceerde toentertijd eenmaal per week een lang stuk over voorstellingen die volgens Meijers tot haar verbeelding spraken. “De nieuwswaarde van het tot stand komen van een nieuw kunstwerk lijkt bij haar van onderschikt belang. (…) Vergeleken met de recensenten zijn haar stukken lang en doorwrocht, wat het gevolg is van haar werkwijze om zoveel mogelijk aspecten van een voorstelling te belichten.” Volgens Meijers is het meest concrete verschil tussen een kritiek en een recensie blijkbaar de lengte en diepgang, die hen opgelegd lijkt te worden door de verbintenis met de dagbladen.
Daarnaast noemt Meijers de functie van recensie het afsluiten van het maakproces. Met een recensie wordt het bestaan van een voorstelling als het ware bevestigd, en geeft er zo “een indruk van en verbindt er een conclusie aan”. Dit komt voort uit een zekere verantwoordelijkheid die de recensent volgens Meijers heeft tegenover de lezer (lees: potentiële bezoeker). Meijers: “Een goede recensie plaatst het werk in het oeuvre van de maker, spreekt een waardering uit, biedt de potentiële bezoeker een houvast en stelt hem in staat er desgewenst zijn eigen mening aan te toetsen.” Hij voegt daaraan toe dat de lezer ook niet alle voorstellingen kan zien die elk seizoen gemaakt worden. De recensent is in dat opzicht, in zijn verslaggevende functie, “onmisbaar om een indruk te krijgen van de voorstellingen die je niet hebt kunnen zien”.

Ja, eens met Ludwig. De vijf scores (0 sterren wordt gelukkig niet gebruikt EW..) drukken zo’n enorm stempel op hoe je als lezer een recensie tot je neemt. Je kunt nog zo je best doen, maar het is onmogelijk je niet te laten beïnvloeden door hoe je begonnen bent: de schijnbaar gefundeerde waardering die bovenaan staat, in de vorm van een balkje waarop de meter uitslaat van falikant mislukt tot meesterlijk geslaagd. Gisteren las ik de recensie van Dijanne Italianer en wat me vooral bezig hield, eerlijk gezegd, was waar de kritische noot dan in zat: allemaal aardige woorden, de recensent kon het allemaal prima waarderen. Ik verplaats me in de maker die blij zal zijn met de woorden maar weet dat met deze kritiek (er is geen andere en die zijn er vaak niet, ander punt: waarom toch niet de regionale pers ernaast plaatsen als tegengeluid?) het beeld ontstaat dat haar voorstelling niet zo best is ontvangen.
Op de Facebookpagina van Thibaud Delpeut in december werd deze discussie naar aanleiding van de beslissing van het Parool al gevoerd. Daar vroeg ik Theaterkrant ook om dit voorbeeld te volgen. Niet als vakblad – maar als meest inhoudelijke medium in ons vakgebied. Dat is iets heel anders. Noblesse oblige. Kijk, de Veronica gids gaat er gewoon mee door en als ik van hen 4 sterren op een filmposter zie staan weet ik genoeg: voor de Veronica magazine lezer is dit een prima film om te gaan bekijken, een aanrader. Als ik op een poster van Oostpool 4 sterren Theaterkrant zie staan, denk ik: benieuwd wie is er geweest, want het maakt juist voor dit medium, gelukkig maar, alle verschil welke recensent is geweest. Wees eerlijk dat het een verslag is van een enkele toeschouwer die de moeite heeft genomen zijn of haar unieke ervaring op papier te zetten, te waarderen, misschien te beoordelen. En daar ook toe in staat is. Dat verwacht ik als trouw lezer van TK en juist daarom zou ik graag zien dat TK als eerste het belang van het discours voorop stelt. Zonder sterren zou de lezer vooral zelf gaan interpreteren en zelf waarderen, om vervolgens – belangrijk! – te besluiten het wel of niet met eigen ogen te willen gaan bekijken.

Marketingargumenten zijn er natuurlijk ook en ik ben altijd benieuwd naar wat marketeers hierover te zeggen hebben. Als voormalig gezelschapsmens weet ik hoe sterren (en quotes) te benutten. Mooi hoe Oostpool nu met Romeo en Julia gebruik maakt van de wisselende kritieken: kom het zelf zien! En dan uit de ** van NRC juist de lof voor hoofdrolspeelster Dieuwertje Dir daar als quote bij zetten. Zo doen we dat! En nu aan de podiumkant doe ik er net zo hard aan mee, we hebben die sterren en quotes op DIT moment keihard nodig om op de radar te komen van het publiek-met-keuzestress. Ook wij moeten dat anders gaan aanpakken, proberen zo inhoudelijk en persoonlijk mogelijk te prikkelen in plaats van die ene subjectieve rating 1 op 1 door te schuiven.
Simon hanteert het marketingargument, en als het zo is dat dankzij het sterrensysteem een veelvoud van lezers aangetrokken worden , is dat niet iets om zomaar te negeren. Er is te weinig kennis, geeft hij ook toe, over het gedraag van de lezer, en over wie die lezer eigenlijk is. Onderzoek daarnaar is natuurlijk een heel goed idee. Ondertussen, als er toch getest kan worden, zou TK kunnen experimenteren met sterrenloze recensies en het bezoek daarvan kunnen analyseren. Ik vermoed – als ik kijk naar de kleine 7.000 volgers van TK op Facebook –
dat de grote meerderheid van die 5.000 lezers professional is of in elk geval oprecht geïnteresseerd is in theater.
Tot slot, ooit heb ik te maken gehad met de Edinburgh Fringe en dat is een soort uitvergroting van dit probleem, een ware nachtmerrie. Zonder 4 of 5 sterren recensie kun je wel inpakken. Nee, je kan niet inpakken, want je moet de 3 weken van het festival wel netjes uitspelen – zonder publiek. Daar willen we niet toe.

En laten we dan in ieder geval de recensies van Loek Zonneveld, die hij al tijden sterloos indient, ook niet voorzien van sterren door de redactie. Dat heb ik nooit begrepen. Als je dan al voor waarderingssymbolen kiest, laat ze dan geven door degene die de voorstelling daadwerkelijk heeft gezien. Weigert degene, dan geen sterren. Vanaf nu, Loek Zonnevelds recensies zonder sterren!

Dus omdat een systeem populair is moet het niet veranderen? Gezien de context in de actualiteit heb ik wel wat vraagtekens bij dat uitgangspunt. Helemaal eens met wat Ludwig voorstelt.

De sterren lijken mij een container of een frame of zoiets te geven. ‘Romeo en Julia’ van Oostpool kreeg tussen de 2 en 4 sterren. Dat vind ik superinteressant. Ik lees het hoe en het waarom en ik wil er naartoe. Het Parool gaf, zoals beloofd, een sterloze recensie. Om de een of andere reden maakte die minder indruk, enigszins op de manier die Simon van den Berg beschrijft. Ik snap niet hoe het werkt en ik weet dat het ongetwijfeld anders zou zijn als niemand sterren zou geven. Leuke ontwikkeling, discussie en ontdekkingen!

The Sun heeft ook meer lezers dan The Guardian. Ga je voor kwaliteit of voor kwantiteit? Voor inhoud of voor cijfers? That’s the question. Ik haak voorlopig af.

goede kunst krijgt ofwel één ster
of een oneindig aantal sterren
de oneindige sterrenhemel die het raadsel van het leven weerkaatst
ik heb er altijd maar één
ik ben waanzinnig trots op die ene ster
sommigen lopen met vijf sterren
de uitslovers
maar die lopen in hun eigen val
want vijf sterren kunst gaat volledig aan zijn doel voorbij
vijf sterren kunst overschreeuwt zichzelf
vijf sterren kunst is van een angstaanjagende perfectie
vijf sterren kunst is geen kunst
vijf sterren kunst is anti-kunst
anti-reclame voor de kunst
geef mij maar één ster
voor de moeite
en die naai ik dan op mijn revers
die ene ster
en dan wacht ik de deportatie verder af