Thom Monckton groeide op in een plaatsje van tweeduizend zielen in Nieuw-Zeeland. De neiging tot kunst was er beperkt. Toch kreeg hij zin in theater en circus, deed een soort circusschool, zag dat dat eilandenland met die vier miljoen inwoners en veertig miljoen schapen hem geen toekomst bood, leerde verder in Parijs, ontmoette Finnen, ging dan maar optreden in Finland, en zo sneeuwbalde hij zijn weg door Europa. The artist was een hit op het Edinburgh Fringe Festival en is nu te zien in de lage landen.

Thom Monckton. Vlassig haar op hoofd en kin. Stevige bril. Streepjes-T-shirt. Gele sokken. Rusteloze motoriek. Pas tijdens de nabespreking blijkt dat hij ook kan praten. In de voorstelling blijkt dat een overschatte menselijke vaardigheid, ook zonder taal maakt hij moeiteloos duidelijk wat hij wil. Schilderen. En wel een fruitschaal, eeuwig en onontkoombaar onderwerp.

Monckton is een clown, dus hij ziet de wereld voor het eerst. Bananen, wat zijn dat voor dingen? Hee, je kunt ze uitkleden. Dan willen ze ook vast wel in bad. Die ronde dingen zijn trouwens ook grappig. Wat kun je daar leuk mee spelen. Willen die dansen met een banaan? Nee, bananen willen alleen dansen met bananen. En als je een peer nou een bananenjasje aantrekt?

Fruitmime, ik wist niet dat het bestond.

Hij weet dat je kwasten nodig hebt om te schilderen. Hee, die staan in een pot boven op een houten stellingkast, overdreven hoog en wankel. Wat onhandig. Hoe krijgen we die nou weer te pakken? Monckton is een clown, dus alles moet zo ingewikkeld mogelijk. Pas na veel gedoe lukt het. Beneden aangekomen, ontdekt hij dat er al schilderijen zijn. En hee, er is er zelfs eentje van een fruitschaal. Dat lijkt behoorlijk, alleen die ene appel is anders. Dus schildert hij een Granny Smith om tot een Elstar. Ha, zo klopt het weer.

Mockton mag dan een clown zijn, hij kan ook schilderen, zoals Tommy Cooper kon goochelen. Op zijn kop zelfs, als een Baselitz met humor. Hij zet mensen uit het publiek aan het werk, maakt schilders van zijn modellen, improviseert even een rijtje mensen die ook streepjesshirts dragen, doet maffe dansjes, maakt van bultjes in een schilderdoek een ballet, maakt van zijn palet een pingpongbat.

The artist is clownerie, met een beetje acrobatiek en jongleren. Klassiek en toch fris, van alle tijden en onweerstaanbaar. Wat maakt Monckton zo innemend? De speelsheid en de energie van een hyperactieve puppy, de verse visie op alle dingen, de onbedorven blik van de eeuwige buitenstaander, de omkering van de gewone wereld – model wordt schilder, werkelijkheid wordt doek.

Presence, ritme en spanning, dat is de heilige drieëenheid van de fysieke komedie, vertelt hij na afloop; hij is ook docent als het zo uitkomt. Hee, wat is dat voor een ding dat ervoor zorgt dat je stem harder klinkt? Ook daar kun je van alles mee doen: opzij, omlaag, omhoog, in je mond, in je oog. Thom Monckton, niet te remmen. Gaat dat zien.

Foto: Antti Saukko