Ongeveer iedereen kent verhalen over dementerende ouderen, en toch blijven ze ontroeren. En afschrikken, want je weet nooit of je in je eigen tijdspiegel kijkt. Hugo Borst vertelde niet het eerste verhaal van een dementerende moeder, maar hij vertelde het wel goed. Eric Corton speelt het en is daarmee terug bij zijn oude stiel.

De getatoeëerde beer die radio maakt en popfestivals presenteert, is ooit begonnen op de toneelschool van Maastricht. Eric Corton zwierf rond langs theatergroepen en tv-programma’s voor jongeren en volwassenen en het glamourcabaret van Purper voordat hij terechtkwam bij de radio. Zijn carrière als acteur stond daardoor lang op een laag pitje, maar toen hij de kans kreeg de toneelbewerking van Ma te spelen, twijfelde hij maar een paar seconden.

Hugo Borst schreef het boek over zijn moeder in 2015. Behalve het verhaal vol liefde en medelijden werd het ook de start van een pleidooi om de ouderenzorg in Nederland te verbeteren. Samen met Carin Gaemers heeft hij echt iets teweeg gebracht.

De ouders van Borst – Jopie en Henk – ontmoetten elkaar in een vooroorlogse tram, veertien en vijftien jaar oud. Daarna zagen ze elkaar nog een keer bij een telefooncel en toen lieten ze elkaar niet meer los. Tot de dood van Henk. Inmiddels nadert Jopie ook het einde, door de steeds dichtere mist waarmee meneer Alzheimer haar leven vult.

In die mist kan de helderheid ineens doorbreken. Als de hoofdpersoon ook vergeetachtig wordt en vreest dat hij de weg van zijn moeder en meer familieleden gaat, zegt ma: jij komt er wel weer op, maar als ik een naam vergeet, is die voorgoed verdwenen. Als ze zelf beseft hoeveel ze kwijt is, zegt ze tegen haar zoon: sla mijn hersens maar in. Als hij uitlegt dat hij dan in de gevangenis terechtkomt, snapt ze ook wel dat dat geen goed idee is.

Op het podium liggen zesentwintig stapels blanco papier (toneelbeeld: Ascon de Nijs), die staan voor uitgewiste herinneringen en de boeken die moeder niet meer kan lezen. Ze verslond alles van kaft tot kaft, tot aan Plato toe, ze was een strijdbare feminist, maar blijft passief als in de praatgroep een blaaskaak seksistische en anti-homopraat uitslaat. De mens komt op de wereld met fantastische vermogens, en ze vloeien allemaal weer weg. Vergeetachtigheid, (schijnbare) karakterverandering, onzekerheid, angst, ineens niet meer weten hoe je dagelijkse acties uitvoert, het einde kan wreed zijn. Hoe fijn is het dan om een lieve zoon te hebben, ook als die het gevoel heeft dat veel mantelzorgers hebben: je doet altijd te weinig.

Corton weet zowel de onmacht als de liefde van een zoon voor zijn wegsmeltende moeder goed over te brengen. Hij maakt het zich niet gemakkelijk, met een première in de enorme bak van het Oude Luxor Theater. Ma is typisch een kleinezaalvoorstelling. Of het door de dimensie van de zaal komt, door première-zenuwen of door de opdracht van regisseur Benno Hoogveld weet ik niet, maar Corton staat er vaak wat stijfjes bij. Het is natuurlijk geen voorstelling die vraagt om dansen en springen, maar soms heeft Ma de dynamiek van een luisterboek.

Heel erg is dat niet. Ma is vooral een vertelvoorstelling, geen verbeelding van een dementerende moeder zoals Joop Admiraal zo mooi deed. De tekst, bewerkt door Marc Veerkamp, heeft genoeg kracht. De nadruk ligt in de voorstelling iets meer op melancholie en woede dan op humor, maar Ma is zeker geen boze tranentrekker geworden. Wel een menselijk verhaal dat iedereen raakt.

Foto: Annemieke van der Togt