Persoonlijke verhalen zorgen in LOS voor ontroerende momenten. De lichtvoetige regie van Maaike van de Westeringh en Reineke Jonker bewaakt de luchtigheid rond zware materie.

In dit Paradijs zit niets je in de weg. Hier verdien je als parttime illustrator makkelijk 4000 euro netto per maand, kun je álles online bestellen en ben je bovenal vrij van onzekerheden en de onverbiddelijke veroordeling van de ander. Deze utopie, geschetst in een kleurrijke setting rondom een enorme pluchen psychedelische paddenstoel, komt tot een abrupt einde als god even niet oplet. Wat volgt zijn ontroerende, maar ook geestige confrontaties met de realiteit.

In LOS vertegenwoordigen acht verschillende spelers die niet uit het professionele theaterveld komen een divers groepje personages. Ze zijn onderdeel van ROADS, Theaterhuiskamer en Eiwerk, die mensen met een psychische of maatschappelijke kwetsbaarheid helpen re-integreren door middel van workshops, theater en muziek. In deze autobiografische collagevoorstelling spelen de meesten zichzelf en vertellen ze waargebeurde persoonlijke verhalen. Zo vertelt een Islamitische jongeman (Ayoub) met autisme over hoe zijn wereld veranderde na 9/11 en beschrijft een witte vrouw (Wendy) haar leven met PTSD.

‘We zoeken ook nog een multimiljonair. Type Zuidas?’ Een van de spelers tuurt aan het begin van de voorstelling het publiek in terwijl ze naar iemand zoekt om de diversiteit van de groep te voltooien. Dit ongedwongen, humoristische moment van interactie is typerend voor de lichtvoetige regie waarmee Maaike van de Westeringh en Reineke Jonker de beladen onderwerpen benaderen.

De Paradijselijke bubbel die aanvankelijk door god ­- gespeeld door een vrouw (Cailin) in een scootmobiel – werd bestuurd, knapt als deze even weg moet voor een boodschap. Zodra ze met haar understudy (Anny) uit het zicht verdwijnt, raken de ‘inwoners’ vrijwel direct geconfronteerd met innerlijke demonen. Wat volgt is een kolossale therapiesessie waarbij de spelers in een aaneenschakeling van hartstochtelijke monologen, eerlijke interacties en muzikale intermezzo’s hun hart bij het publiek en elkaar uitstorten. Het gaat vooral over de beperkingen en onzekerheden die hun gevoel van vrijheid voortdurend in de weg zitten.

Zo kampte de 65-plusser Leo jarenlang met schuldgevoelens na een ernstige drugsverslaving en werd de jonge vrouw Gemma haar leven lang gekweld door het feit dat ze met haar autisme nooit fulltime zou kunnen werken. Het ongepolijste spel – dat soms geïmproviseerd aandoet – zorgt tijdens bepaalde scènes voor een echtheid die zowel de humoristische als de ernstige momenten extra kracht bijzet.

De zaal valt volledig stil wanneer de 44-jarige Sabrina vertelt over haar extreem lage zelfbeeld, dat mede werd veroorzaakt door het strenge contactverbod met haar vervreemde biologische vader. Als ze zelfs na zijn dood de begrafenis niet mag bijwonen, verliest ze zichzelf als ‘nachtvlinder’ in het uitgaansleven om haar realiteit te vergeten. De indrukwekkende monoloog wordt begeleid door een ontroerende akoestische opvoering van ‘Sweet love’ van Anita Baker, live gespeeld en gezongen door medespeler Ayoub, die eveneens het gevoel heeft nooit zichzelf te kunnen zijn. De rest van de spelers knikt hen op de achtergrond meelevend toe.

Als er aan het einde van de voorstelling een microfoon in het midden van de speelvloer wordt geplaatst en het achttal om beurten hun bevrijdende inzichten met het publiek deelt, komt ook de 89-jarige Christa aan het woord. Ze heeft haar leven lang geleden onder de negatieve associaties met haar Duitse ouders. Met een zacht stemmetje en een stevig Duits accent sluit ze af: ‘Vanavond voel ik me weer jong. Vanavond ben ik even helemaal…los.’

Foto: Frank Schoevaart