Internationaal Theater Amsterdam start in januari een ‘breed onderzoek naar de bedrijfscultuur’ bij de organisatie. Dat gebeurt op advies van onderzoeksbureau Verinorm, dat op dit moment belast is met een extern onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag naar aanleiding van kritische uitlatingen van ensemblelid Hélène Devos. In maart van dit jaar was er ook al een extern onderzoek ingesteld na incidenten rondom een ITA-voorstelling in Australië. Daaruit bleek dat er sprake was van verbaal grensoverschrijdend gedrag.

Volgens Marjan Olfers, directeur van Verinorm, komt het advies om een nieuw onderzoek te starten tot stand op basis van de signalen die naar voren zijn gekomen uit het lopende onderzoek en twee eerdere externe onderzoeken, uit 2021 en 2023. Het nieuwe onderzoek zal ook gedaan worden door Verinorm. ‘Het onderzoek, waarin naast een schriftelijke anonieme enquête onder alle medewerkers, ook een aantal ITA-medewerkers wordt geïnterviewd, geeft mensen de mogelijkheid om ervaringen te delen in een vertrouwelijke omgeving’, volgens Olfers. ‘Samen met de medewerkers kijken we ook naar mogelijke oplossingen.’

Voor het eerst treedt het gezelschap naar buiten met informatie over twee eerdere externe onderzoeken. In 2021 is er bij ITA na signalen over een onveilige werkcultuur een onafhankelijke inventarisatie door het bureau ‘de Vertrouwenspersoon’ gedaan naar het werkklimaat op een specifieke afdeling. Het bureau concludeerde destijds dat er geen sprake was van grensoverschrijdend gedrag. Wel zijn er met een externe procesbegeleiding aanpassingen doorgevoerd ter verbetering van de communicatie en dagelijkse aansturing op de afdeling.

Het tweede onderzoek, dat dit voorjaar heeft plaatsgevonden, is uitgevoerd door onderzoeksbureau Z-I-N. ‘Uit het onderzoek is gebleken dat er sprake is geweest van verbaal grensoverschrijdend gedrag. De resultaten van het onderzoeksrapport zijn besproken met de betrokkenen. Er zijn passende maatregelen genomen om herhaling te voorkomen’, schrijft het gezelschap. Het is niet bekend welke ensembleleden hierbij betrokken waren.

De afgelopen maanden liet Hélène Devos zich in diverse berichten op Instagram kritisch uit over de organisatie en sommige collega’s. Naar aanleiding daarvan besloot ITA begin oktober over te gaan tot een extern onderzoek. Dat onderzoek bevindt zich nu in de eindfase. In tegenstelling tot de twee eerdere onderzoeken, waarvan vandaag pas openbaar is geworden dat ze hebben plaatsgevonden, is ITA in dit laatste geval direct naar buiten getreden met het onderzoek.

ITA wil verder niet ingaan op de berichtgeving, maar benadrukt elke vorm van grensoverschrijdend gedrag ‘volstrekt onaanvaardbaar’ te vinden. Eerder werd er onder meer al een regeling ongewenste omgangsvormen geïmplementeerd, een externe vertrouwenspersoon aangesteld en een focusgroep veilige werkvloer in het leven geroepen.

Met de komst van Eline Arbo als artistiek directeur in september, werd er direct een aantal veranderingen inzake de veilige werkcultuur doorgevoerd. Zo wordt er door de acteurs per voorstelling een ‘chef d’acteur’ gekozen, bij wie andere acteurs zich kunnen melden als er op de vloer sprake is van onveilige situaties. Verder is er een check-in moment ingebouwd halverwege het repetitieproces waarbij de acteurs in een specifieke voorstelling zonder de gastregisseur alleen met de artistiek directeur spreken over hoe het proces gaat. Ook wordt er nu gewerkt met een ‘company call’, waarin acteurs en technici een uur voor aanvang van de voorstelling bij elkaar komen om eventuele aandachtspunten te bespreken.

Foto: ANP / Hollandse Hoogte / Kim van Dam