Op blote voeten en zonder warme muts of mantel loopt een meisje op oudejaarsnacht door de stad. Ze is door haar boze vader het huis uitgestuurd: ze moet zwavelstokjes ofwel luciferhoutjes verkopen, maar niemand keurt haar een blik waardig, en niemand geeft haar een stuiver. Dit is het begin van het misschien wel meest bittere kerstsprookje van de Deense schrijver Hans Christian Andersen, Het meisje met de zwavelstokjes (1845).

De Amerikaanse componist David Lang (1957) maakte er een muziekbewerking van in minimalistische stijl, waarin de zangers het oorspronkelijke verhaal vertellen afgewisseld met aria’s en passages, zoals ‘Buss und Reu’ uit Bachs Matthäus-Passion. Het vrouwelijke a capella ensemble Wishful Singing maakte er in samenwerking met harpiste Lavinia Meijer een nieuwe, even stralende als ingetogen-dramatische bewerking van voor koor, harp en percussie.

Langs compositie heet The Little Match Girl Passion, met nadruk op ‘passion’, passie dus, een lijdensverhaal over kou, dood en op wonderbaarlijke wijze ook verrijzenis. Met zijn werk uit 2007 verwerf Lang de Pulitzerprijs voor Muziek. In samenwerking met de componist is het arrangement van Meijer en de zangeressen van Wishful Singing tot stand gekomen.

In een stijlvolle, sobere mise-en-scène van Annechien Koerselman, die ook tekende voor een subtiele lichtregie, beweegt het koor zich over het podium, in het geval van de première dat van de Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar. Harpiste Meijer bespeelt niet alleen de harp ook percussie. De harp, met warm-rode en gouden kleuraccenten, blijkt voor Langs minimalistische compositie een ideaal instrument: de ragfijne, ijle tonen harmoniëren met de transparante zangstemmen van het koor die, zeker in een sacrale ruimte als van een grote kerk, in de goede betekenis van het woord ijl en licht als engelenvleugels klinken, om het zo te noemen.

De zang- en vertelstemmen zijn expressief, zonder illustratief te zijn. Schitterend is de muzikale opbouw van de vertellende passages uit Het meisje met de zwavelstokjes: die bezitten een versnellende notenreeks waardoor er een treffende gejaagdheid ontstaat. De aria-achtige passages reflecteren in tekst en muziek op het ontroerende sprookje. De koude die het meisje aan het slot bevangt (ik zal niet prijsgeven hoe het stuk verloopt), is voelbaar in de bibberende klanken.

Het zangkoor bestaat uit zes leden, twee sopranen, twee mezzosopranen en twee alten. De percussie die Meijer bedient bestaat uit drum, klokkenspel en buisklokken. Ze is in staat harp én bijvoorbeeld drum tegelijkertijd te bespelen. In theatraal opzicht werkt de soberheid goed. De belichting bestaat uit staande staven die, als ze rood oplichten, de brandende luciferhoutjes zouden kunnen zijn. Koude en vuur, dood en herleving, eenzaamheid en troost zijn de kernwoorden van deze muzikale vertelling.

Het kerstprogramma van Wishful Singing en Lavinia Meijer bestaat uit meer, onder andere uit In the bleak midwinter (In de gure midwinter) van Gustav Holst (1874-1934) en Ground van William Croft en Henry Purcell. Korte muziekstukken (Ground is voor harp solo) die winterse sferen oproepen. Wat Meijer in Ground doet, is van grote muzikale schoonheid: ze legt een fundament met lage grondtonen waaroverheen de rechterhand melodieën weeft, vergelijkbaar met het spelen op klavecimbel of piano.

Het slot is weggelegd voor A Ceremony of Carols uit 1942 van de Britse componist Benjamin Britten (1913-1976). In het openingsdeel, ‘Procession’, komen de zangeressen vanachter uit de kerk op en schrijden door het gangpad naar het koor. De liedteksten vormen een amalgaam van gregoriaans, midden en vroegmodern Engels. In tegenstelling tot de tragiek van The Little Match Girl Passie bezingt A Ceremony het geluk van de geboorte van Jezus en het daarmee samenhangende kerstgeluk voor de mensheid. Er zit een mooie parallel in de tragische passie van Lang en Brittens  uitbundige ceremonie. Beide muziekstukken gaan over een ijzige winternacht die ondanks de bittere koude óók vuur en warmte brengt. Op deze manier vormt de kerstuitvoering van Wishful Singing een rijkgeschakeerde theatraal-muzikale eenheid.

Foto: Melle Meivogel