Het openingsbeeld van Revisor is simpel, maar grijpt meteen de aandacht. Er staan een deur en een ouderwets bureau op het toneel. Figuur 1 zit voorovergebogen te schrijven, figuur 2 staat bij de deur. ‘Figuur 1 kijkt op van de tafel, beweegt zijn linkerarm, staat op. Figuur 2 kijkt over zijn schouder, draait zich om’, klinkt het uit een voice-over. Aan de hand van teksten worden de karakters geïntroduceerd en ontvouwt zich een gecompliceerd verhaal. 

Revisor is het resultaat van een samenwerking tussen de Canadese choreografe Crystal Pite en haar landgenoot en theatermaker Jonathan Young. Voor de opening van Julidans 2017 maakten zij eerder al het politiek getinte Betroffenheit. Ook Revisor, gebaseerd op het gelijknamige boek van de Russische schrijver Nikolaj Gogol, gaat duidelijk gepaard met een politieke lading; een statement tegen corruptie, bureaucratie en hebzucht.

De gebeurtenissen vinden plaats in ‘het Complex’. Waar dit complex precies voor staat, laten Young en Pite over aan de verbeelding van de toeschouwer. Net als in de gelijknamige maatschappijkritische komedie van Gogol (gepubliceerd in 1836), bereiden de corrupte directeur van het complex en zijn ambtenaren zich voor op een bezoek van een inspecteur-generaal, die hun misstanden aan het licht kan brengen. Als de revisor, neergezet door Tiffany Tregarthen, ten tonele verschijnt wordt hij onterecht aangezien voor de beruchte inspecteur. Wat volgt is een opeenstapeling van vergissingen en leugens, uitgevoerd met een staaltje zeer gearticuleerde danskunst.

De eerste helft van de voorstelling doet denken aan Pites bekende stuk The Statement. De verschillende figuren playbacken mee op conversaties die uit een voice-over schallen, en combineren tekst met bijpassende bewegingen. Het concept is interessant, de dansers bewegen zeer gedetailleerd, maar het verhaal is ingewikkeld en lastig te volgen. De sterke individuele invulling en techniek van de dansers nemen niet weg dat de hoeveelheid aan tekst en het playbacken afleidt.

Pas halverwege de voorstelling, als de teksten en kostuums wegvallen en de fysieke danskunst centraal komt te staan, blijf je ademloos kijken. Het verhaal dat in de eerste helft is gepresenteerd, wordt in het kader van een misdaadonderzoek herhaald. Door de voice-over wordt steeds een nieuwe verdachte aangewezen, waardoor de artiesten de kans krijgen in solo’s hun karakter tot leven te brengen. Hun techniek en interpretatie zijn on point en in de groepsstukken is de synchroniteit van hun bewegingen bewonderingswaardig.

De kritiek op de zwakheden van de samenleving en de bureaucratie die Gogol aankaartte, zijn nog altijd van deze tijd. Een grappig detail is dat er wordt gesproken over het in quarantaine plaatsen van de zieken in de samenleving, wat raakt aan de actualiteit en gelach in het publiek teweeg brengt. De extra lading die Pite en Young aan het statement van Gogol willen toevoegen, blijft echter in het ongewisse.

De complexe verhaallijn en teksten zorgen vooral voor veel vraagtekens. Wat wordt bedoeld met ‘het Complex’? Wat willen Pite en Young met Revisor zeggen over de huidige maatschappij? ‘Toeschouwer 1 staat op, richt zich tot toeschouwer 2, opent de mond om met veel gebaren zijn interpretatie van Revisor te geven.’

Foto: Michael Slobodian