Terwijl elders in het land het culturele seizoen wordt geopend, geven ze in Heerlen meteen goed gas met het festival Cultura Nova. In een verlaten, vooroorlogse en melancholische bioscoop zijn er twee voorstellingen met filmpjes op een virtuelrealitybril, u weet wel, zo’n bril waardoor je een geheel nieuwe omgeving om je heen ziet.

De eerste voorstelling, Connected door Studio Akatak (Karlijn Milder en Lotte Milder), is strak opgezet. Een vijftal bezoekers wordt door mannen en vrouwen in witte jassen in de bioscoopzaal naar het podium geleid. Een geprefabriceerde damesstem die we kennen van de omroepberichten van de NS-stations, instrueert ons vriendelijk doch dwingend: ‘Hier mag u gaan zitten op de aan u aangewezen plaatsen.’

De toeschouwers krijgen een vr-bril en een koptelefoon op. En zien een ruime living-room met uitzicht op een metropool. Wat daarna gebeurt is spannend en wordt hier niet verklapt. Een vrouwenstem praat op je in en stuurt je blik. Half-wetenschappelijke, half filosofische overdenkingen worden je ingefluisterd. Maar ook gewetensvragen waar je op dat moment geen antwoord op weet, omdat het zintuigelijke bombardement van beelden en geluid geen enkele ruimte laat voor zelfstandig denken.

De tweede, daarop aansluitende fase is wat losser opgezet. In de foyer mogen de bezoekers bijkomen, wat drinken en op zes verschillende schermpjes kijken en luisteren naar interviews met (ervarings)deskundigen over de huidige, overbelaste mens. Er is een tentoonstellinkje waarin mensen die die overbelasting niet aan kunnen iets vertellen over zichzelf. En tot slot weer een ruimte waarin de bezoekers weer zo’n vr-bril en zo’n headphone op krijgen. Wat ze zien is De opera van de vallende mens van Celine Daemen. In een oneindig heelal zien ze mensen meer vallen dan zweven en hun even hyperpersoonlijke als poëtische zieleroerselen uitspreken. Eenzamen met hun hartekreten. Hier is wel ruimte voor eigen gedachten.

Maar wat te denken over beide voorstellingen? Deze vraag stellen is eigenlijk al genoeg voor het welslagen ervan. Bezoekers krijgen huiswerk mee. Wantrouwen jegens het bombardement van zintuigelijke indrukken. Alertheid op vallende mensen om ons heen. En dan nog wat flarden. De vragen zijn er al, al zijn de voorstellingen uitdrukkelijk nog in een pilot-fase. Er zijn nog wat losse eindjes. Het kan allemaal nog indringender, intrigerender en nog meer aanzetten tot het stellen van vragen.

Pal naast de oude bioscoop wordt 31 augustus het Maankwartier geopend. Op de plek van een veelgeplaagd stationsgebied besloot Heerlen voor een ambitieus plan van woningen, winkels, kantoren en infrastructuur waar mensen elkaar tegenkomen. Al even ambitieus is het Cultuurpaleis Schunck in Heerlen, waarin bibliotheek, tentoonstellingen, museum en nog zo wat bij elkaar komen. Festival Cultura Nova past in dit rijtje ambitieuze projecten: infrastructuur bieden waarbinnen mensen elkaar ontmoeten en zich gezien voelen. In die oude bioscoop kunnen beginnende theatermakers hun eigen ambities handen en voeten geven, en krijgen de bezoekers een all-inclusive ervaring.

Foto: De opera van de vallende mens van Celine Daemen