Afstudeervoorstellingen voor 30 man publiek, reisbeperkingen en een afgelast ITS Festival. Hoe vind je als net afgestudeerd theatermaker nu nog aansluiting met het veld? ITS-dramaturgen Bregt van Deursen en Debbie Oskam praten na met drie afstudeerders uit de lichting 2020.

Het ITS Festival is een mijlpaal voor veel theaterstudenten. ‘Het is iets waar je vanaf het eerste jaar al over nadenkt, dat je weet: hier sta ik straks’, zegt Patsy Kroonenberg, net afgestudeerd actrice aan de HKU. Tijdens het ITS reizen studenten van toneelscholen uit het hele land met hun decor onder de arm naar Amsterdam en nemen voor een aantal dagen de Nes over. Afstuderende theaterstudenten kunnen er hun werk tonen, de voorgaande jaren op de academie therapeutisch van zich afspelen en vooral zichzelf op de kaart zetten. ‘Een toneelschool is vier jaar keihard werken. Dit zou de kers op de taart zijn. Nu mag je laten zien waar je die vier jaar lang voor geleerd hebt en daar mag je, naar mijn mening, focking trots op zijn!’, zegt Nick Renzo Garcia, die in juni afstudeerde aan de acteursopleiding van Toneelacademie Maastricht en met zijn hele klas de voorstelling Onschuld op het ITS festival zou spelen.

Toen duidelijk werd dat het festival in reguliere vorm geen doorgang meer kon vinden, werd snel in samenwerking met Via Rudolphi Producties het alternatief ITS ON TOUR opgezet. In twee maanden tijd werden de deelnemers van het ITS door het hele land geprogrammeerd. De springplank naar het werkveld die het ITS festival is, kon voor enkele alsnog beklommen worden.

Het publieksaantal was echter beperkt, met als gevolg zorgvuldig samengestelde gastenlijsten. ‘Wij hebben destijds met de klas besloten om ieder twee mensen uit het werkveld uit te nodigen die we graag zouden ontmoeten’, zegt Nick Renzo Garcia. Reizen werd voor publiek afgeraden, wat extra gevolgen had voor Hélène Vrijdag (opleiding Performance aan de Toneelacademie Maastricht), wier voorstelling People on dis play in Groningen geprogrammeerd werd.‘ Het hele idee van het ITS als een soort insiders festival, waar mensen uit het werkveld naar jouw werk komen kijken, was voor ons eigenlijk al niet aan de hand.’

Uiteindelijk ging voor al deze drie makers, en vele anderen, zelfs de tournee niet door. Aan het einde van de tour kregen de theaters opnieuw restricties opgelegd, waardoor onder meer Kroonenbergs klassenvoorstelling How the tree fell in the forest and no-one heard it fall – a reconstruction  vanwege de groepsgrootte van de cast gecanceld werd. De teleurstelling was groot. ‘Sommige mensen hadden nog net geen werk, en hadden dit nog net nodig’, zegt Kroonenberg. Ook het grote sociale belang van het festival is volgens haar niet te onderschatten. ‘Volgens mij is het ITS voor dertig procent het spelen en is zeventig procent het sociale eromheen. […] Ik vind het eigenlijk heel jammer dat ik geen idee heb met wie ik afgestudeerd ben.’

Ook bij Nick Renzo Garcia was de teleurstelling groot ‘Ik had het mijn jaargenoten, en mezelf zo gegund. Dat ene podium, op het ITS, na vier jaar beuken.’ Hij had ook iemand uitgenodigd die hij heel erg bewonderde en met wie hij graag eens zou werken: ‘Wij kennen elkaar niet, dus ik hoopte dat we elkaar konden ontmoeten in het theater. Het onderwerp, of het gedachtegoed van mijn personage komt overeen met de thematiek van zijn volgende project. Dus dit leek mij de uitgelezen kans om eens met elkaar in gesprek te gaan. Het is altijd spannend om mensen wiens werk je bewondert te ontmoeten. Dus een uitnodigingen voor een voorstelling waar ik trots op ben zou een fijn moment zijn om eens met elkaar te praten.’

Als dit de indruk lijkt te wekken dat de afstudeerders teneergeslagen zijn, dan moet dat worden recht gezet. Sterker nog, er schuilt een grote veerkracht en makersdrift bij de drie; ze hebben werk en durven de ruimte te nemen om zelf projecten op te zetten. ‘Iedereen in dit vakgebied draagt een grote dosis creativiteit in zich. Dus als er iets misgaat, komt daar iets anders uit voort. Dit is wat ik wil, dat kan niet, oké dat bedenken we iets anders’, zegt Renzo Garcia. Door de annulering heeft hij geen afscheid kunnen nemen van zijn personage Fadoul. Het voelt alsof Fadoul nog in hem huist en dat heeft ertoe geleid dat hij nu werkt aan een nieuwe voorstelling vanuit dit personage.

‘2020 heeft mij echt geduld geleerd’, zegt Hélène Vrijdag. In het voorjaar werkte ze aan de voorstelling La Loba, maar door de lockdown werden de repetities abrupt beëindigd. Nu deze weer hervat zijn, is er veel meer bodem om vanuit te vertrekken, omdat de tussentijd is gebruikt om onderzoek te doen en het onderwerp uit te diepen. Het concept is door het verstrijken van de tijd gelaagder. ‘Ik merk dat al mijn concepten die ik nu aan het ontwikkelen ben echt gaan over trajecten, over traagheid. Waarbij je steeds weer kritisch naar je eigen werk kan kijken.’

Nu het werkveld hen niet heeft kunnen zien spelen op het ITS festival, gaan zij zelf actief op zoek naar het contact. Kroonenberg: ‘Als ik iemand heel cool vind of als ik iets heb gezien van iemand, dan mail ik hen vaak. Een soort liefdesbrief bijna. En dan stel ik ook soms de vraag of ze koffie met me willen drinken. Soms gebeurt dat en soms reageert iemand niet.’ Vaak hebben ze ook al veel contacten opgebouwd tijdens hun opleiding. ‘Stage lopen was daarin ook een heel goed opstapje’ volgens Kroonenberg. Ook Vrijdag is optimistisch: ‘Gelukkig zijn alle partijen die ons die speelplek wilden geven nog steeds wel bereid om ons te blijven volgen. Voor ons is niet die dialoog weggevallen.’

Opvallend is een grote verantwoordelijkheid en solidariteit naar hun klasgenoten die de drie afstudeerders delen. ‘Deze tijd vraagt om een actievere manier van wisselwerking’, zegt Vrijdag. ‘Ik zou eigenlijk gewoon bijna willen zeggen; zoek als je blieft mijn klasgenoten op als je hun namen nog niet kent.’ Nick Renzo Garcia beschrijft zijn klas als ‘een ontzettend goed gelukte diverse klas’. Hij had het theaterpubliek gegund om dat te zien; dat diversiteit iets moois en goeds is, en dat het rijkdom met zich meebrengt als je een diverse groep samen kunt brengen.

Drie jonge makers die vol goede moed, opgeladen het werkveld betreden, klaar om een andere gedaante aan te nemen die past bij deze nieuwe tijd. Zoek hen op. En hun klasgenoten. In het kader van ‘dit mag je niet missen’, presenteren wij de Niet-speellijst van het ITS 2020. Laat ze niet aan je aandacht ontglippen.

Niet-speellijst ITS 2020

Slice of life
afstudeerder: Isabel Hees
HKU Acteurs

People on dis play
afstudeerders: Giovanni Brand, Lieve Fikkers, Hélène Vrijdag, Romy Moons
Performance Maastricht

De vaste lijn
afstudeerder: Cinzia Scoglionero
Regie Maastricht

If you’re going through hell, keep going (because that’s not the place to stop)
afstudeerders: Sanne Bokkers, Moriah Dekker, Nick Deroo, Maja Grzeczka, Martijn Huisman, Charles Pas, Annet de Ruiter, Bodine Sutorius, Rick van der Steen, Niek Vanoosterweyck
Mime Amsterdam

A plastic state of mind
afstudeerder: Gavin-Viano
Regie Maastricht

How a tree fell in the forest and no-one heard it fall – a reconstruction
afstudeerders: Barend van Daal, Isabel Hees, Rosita Segers, Patsy Kroonenberg, Sharlee Daantje, Dagmar Ketelaers, Max Laros
Acteurs Utrecht

Onschuld 
afstudeerders: Kimberley Agyarko, Joes Brauers, Lukas Bulteel, Dahiana Candelo, Nick Renzo Garcia, Evalinde Lammers, Reno van Rijsewijk, Florence Vos Weeda, Lisa Zweerman
Acteurs Maastricht

Isolatie
afstudeerder: Kim Rombouts
HKU theatervormgeving

Oerdrift (?)
afstudeerder: Esther Baalman
HKU Theatervormgeving

Shelter
afstudeerder: Arinth Foekema 
Toneelacademie Maastricht Scenografie

Ukiyo
afstudeerder: Susie Verstappen
Toneelacademie Maastricht Performance

Foto: ONSCHULD van Toneelacademie Maastricht Acteur Klassikaal