Weapons of the weak is het thema van de inmiddels derde editie van het Queering Puppets Festival in het Plein Theater in Amsterdam-Oost. Het roept onherroepelijk de dichtregels van Henriette Roland Holst in herinnering over de ‘zachte krachten’ die uiteindelijk toch zullen overwinnen.

De directeur van het theater (Berith Danse) licht thema en festival toe. Het begrip queering en de aloude puppet (misschien het beste te vertalen als poppenkastpop) liggen bij nadere beschouwing in elkaars verlengde: de pop speelt in de meeste poppenspeltradities een normbestrijdende rol, vaak zelfs op het anarchistische af.

Mede artistiek leider van het festival Cat Smits illustreert dit met een sprekend voorbeeld uit Tsjechië. Onder de Duitse bezetting werden de optredens van poppen daar niet gecensureerd omdat het toch maar ging om onschuldig kindervermaak in de lokale taal, terwijl in werkelijkheid de poppen het verzet belichaamden tegen de nazi-machthebbers. Smits herinnert ons eraan dat het festival een open uitnodiging wil zijn: queering is what we do, not who we are.

In de theaterzaal is vervolgens de voorstelling van TAMTAM objektentheater te zien. Coryfeeën Gérard Schiphorst en Marije van der Sande vermaken, verbazen en intrigeren het publiek al jaren met hun manipulaties van alledaagse (gebruiks)voorwerpen. To Have Or Not To Have begint idyllisch bijna, als een natuurreportage. Krassende vogels jagen op wormen, kevers graven in het zand dat de flexibele vloer vormt waarop, waarmee en waarin gespeeld wordt, maar de dramatis personae zijn dan wel Nijptang, Slabestek of Rattenval (of was het nu een Vossenklem?). Als op een gegeven moment een rood goed gevuld beursje uit het zand opgegraven wordt, ontbrandt er een conflict om het bezit van dit beursje dat steeds verder escaleert.

De ervaren performers weten precies welke timing ze moeten hanteren, hoe ze de objecten moeten laten ademen, kijken, lijden, ageren. Hun eigen aanwezigheid als manipulator speelt ten volle mee en in dit spel rondom bezitsdrang en competitie wordt zelfs hun aandeel bij het bespelen van de objecten aangetast door afgunst en concurrentie, hetgeen naadloos aansluit bij de vertoonde strijd.

Het publiek houdt bij dit alles een geamuseerde en verwonderde glimlach: hoe is het mogelijk dat via de manipulatie van keukengerei ons een spiegel kan worden voorhouden van intermenselijke zwakheden. Een ‘pop’ doorbreekt inderdaad normen en wie wil zien welke wonderbaarlijke transformatie een frituurmand en een garde kunnen ondergaan, kunnen dit met eigen ogen meemaken in deze zacht-krachtige voorstelling.

Verder in het festival onder andere optredens van Neville Tranter, die afscheid neemt met zijn versie van Alfred Jarry’s klassieker Ubu, José Navarro, Cat Smits Company en de lezing van dr. Kasie Lech die het gaat hebben over Puppets, Politicians and Totalitarian Regimes.

Foto: Femke Teussink