Wijdbeens ligt machthebber Angelo achterover op de trap die zijn troon vormt. Zijn kruis recht in het vizier van de geschokte Isabella. Of ze maar even seks met hem wil hebben. Er valt voor Isabella veel te winnen: Angelo zal het leven van haar veroordeelde broer sparen wanneer zij haar maagdelijkheid aan hem opoffert. Dat de kuise Isabella non wil worden, interesseert Angelo niet.
Het Shakespeare Theater Diever zet met de tragikomedie Maat voor maat (1603) van William Shakespeare een #MeToo-voorstelling neer, met een machtig man die seks eist van een vrouw in ruil voor een gunst. Artistiek leider en regisseur Jack Nieborg en zijn team van amateuracteurs brengen elke zomer in het openluchttheater in het Drentse Diever een door Nieborg vertaalde Shakespeare, die meer of minder geactualiseerd is. In dit geval is het seksuele machtsmisbruik van de mannelijke leider opvallend hedendaags.
Maat voor maat speelt in Wenen, zoals Shakespeare al zijn maatschappijkritische stukken buiten Engeland plaatst. Door het niet handhaven van wetten en regels heeft hertog Vincentio de stad laten verslonzen. Iedereen gaat naar de hoeren, diefstal is normaal, en met de goede zeden wordt ook al de hand gelicht. Omdat de hertog niet weet hoe hij zijn volk weer onder de knoet moet krijgen, draagt hij de macht tijdelijk over aan prinzipiënreiter Angelo. Die is notoir streng, hem kun je gerust opdragen de letter van de wet rücksichtslos te volgen.
In dit losbandige Wenen heeft de jonge Claudio zijn vriendin Juliët zwanger gemaakt, zonder met haar getrouwd te zijn. Zou dat voorheen geen punt zijn geweest, onder het bewind van de principiële Angelo kost hem dat de kop: Claudio wordt ter dood veroordeeld. De zus van Claudio, de vrome Isabella, komt bij machthebber Angelo om zijn leven smeken. De steile Angelo valt echter als een blok voor de non-in-spe. En hij wil haar hebben, goedschiks of kwaadschiks. Zijn geilheid wint het van zijn principes.
Maat voor maat is een stuk over machtsmisbruik. Over een zwakke leider die een onderknuppel de kastanjes uit het vuur laat halen. Over onkreukbaarheid en chantage. Vrouwen hebben helemaal niks te vertellen in deze samenleving. De interpretatie van regisseur/vertaler Nieborg zet daar expliciet vraagtekens bij. Door Isabella (Inge Wijers) een sterke, zelfbewuste vrouw te laten zijn, en door zelfs de bordeelhoudster (Margaret van de Wetering) een stem te geven.
Nieborg verpakt zijn vrouwvriendelijke boodschap is een vrolijke voorstelling, die ook nog dicht in de buurt komt van de historische praktijk van Shakespeare. De vele scabreuze woordspelingen van Shakespeare krijgen hedendaagse equivalenten, verrijkt met actuele grapjes zoals: ‘Dat is nepnieuws’, ‘Krijg ik nu strafvermindering?‘ of ‘Even tegenaan bemoeien.’ Non Isabella roept op een goed moment zelfs hartgrondig : ‘Kut!’ De beul heet Stennis, de hoerenmadam Schimmel. Er is een hoer in travestie die uitdrukkelijk een man is. De vertaling van Jack Nieborg is soepel, geestig en hedendaags, zonder de intenties van de oude bard geweld te doen.
Kostuums met brede schouders (ontwerp: Margot van der Kamp) benadrukken macht. Op het podium staan de gebruikelijke Shakespeariaanse symbolen voor kerk, klooster en kasteel. Een verhoging dient zowel als troon, als schandpaal als als schavot. Het publiek zit aan weerzijden van het verhoogde podium, maar door de breed opgezette mise-en-scène zijn de zichtlijnen aan alle kanten goed. Een mooie vondst is om de acteurs, wanneer hun personage niet op het podium staat, tussen de toeschouwers op de tribunes te laten zitten: zij onderbreken de handeling door met luide stem commentaar te geven, zoals het publiek dat ook deed ten tijde van Shakespeare.
Onvermijdelijk in een voorstelling die officieel valt binnen het amateurcircuit is dat de kwaliteit van de spelers erg wisselend is. Niet iedereen is tekstvast en het spel van sommigen is houterig. Dat valt des te meer op omdat sommige acteurs juist fraai en scherp zijn. Opnieuw is Floris Albrecht sterk, deze keer als de geestige ‘nar’ Lucio; Albrecht was in 2016 ook een mooie Richard III in Diever.
Bijna naturel is Inge Wijers als de non Isabella. Ze zet de in onschuldig lichtblauw geklede novice naïef neer, verontwaardigd over het opportunisme van de machthebbers, en over de botte onhebbelijkheid van haar eigen broer. Vertaler Nieborg legt Isabella hedendaags Nederlands in de mond en Wijers flapt dat er moeiteloos uit, waardoor ze tegelijkertijd komisch en geloofwaardig wordt.
Maat voor maat is een vrolijke voorstelling met een scherp randje. Machtsmisbruik door mannen beperkt zich niet tot de tijd van Shakespeare.
