De keuze voor de jonge, flamboyante Floris Albrecht voor de aartsschurk Richard III is een grote gok. Deze intrigant aan het Engelse hof die over lijken gaat en voor wie niets heilig is wordt doorgaans gespeeld door een cynische, kreupele, verongelijkte man you love to hate. Dat ligt bij Albrecht anders. Hij is lang, slank, met prachtig zwart haar en gestoken in een schitterend wit kostuum, terwijl de andere spelers enkel zwart dragen. Kortom, een charmante verschijning. Hij is weliswaar aangewezen op een ouderwetse rolstoel, maar daar loopt hij vaker achter dan dat hij erin zit.

De keuze voor Floris Albrecht pakt uit met wisselend succes. Bij een traditionele Richard III krijgt het publiek pas in de loop van het stuk waardering voor de consequentheid, de leepheid en de corrupte kunstjes van de machtswellusteling. Bij deze enscenering van het Shakespeare Theater Diever gebeurt dat al in de eerste scène. Hierin lukt het hem met zijn aangeboren charme warempel bijna om Lady Anne, wier man en schoonvader door zijn toedoen zijn omgekomen, toch weer voor zijn wagentje te spannen. Zijn zoete woorden én zijn realpolitik maken dat de aanvankelijk haatdragende weduwe toch weer gaat twijfelen. Het publiek heeft hij dan al voor zich ingenomen, nog voordat het hem hartgrondig kan haten. Hij speelt al meteen hoog spel en zal dat tot aan het einde volhouden.

Net als elk jaar valt er veel te genieten in het openluchttheater in het Drentse Diever. Het toneel is een brede, verhoogde catwalk van links naar rechts zonder veel coulissen. De zichtlijnen voor het publiek zijn verbeterd. Drie lichtbruggen lichten alles, vooral na zonsondergang, perfect uit. De vele andere spelers – allemaal in het zwart – mogen allemaal even schitteren, maar kunnen makkelijk door elkaar worden gehaald – er moeten ook nog zoveel koppen gaan rollen tot aan het eind. De vier koninginnemoeders (rollen van Lisa Hulskamp, Anneke van Wijk, Coby van Muijen en Marion Juch) steken er net even bovenuit. Niet in de laatste plaats door hun prachtige kostuumontwerpen van Margot van der Kamp. Tijdens de scène waarin ze tegen elkaar opbieden wie er het meeste verdriet mag hebben over overleden vaders, echtgenoten of kinderen komen ze naast hun zusters, de Trojaanse vrouwen uit de Griekse tragedies, te staan.

Confronterend is de scène waarin acteurs zich onder de toeschouwers mengen en Richard oproepen de troon te bestijgen. Deze relatief kleine claque van schreeuwers en roeptoeters maakt dat het net lijkt alsof het hele publiek als één man Richard de kroon van Engeland aanbiedt. Tot ongemak van de toeschouwers die weten wat voor een wreedaard hij is, maar die hun mond houden.

Een vondst is de uiteindelijke veldslag. Alle beschikbare mannen in het zwart met groot wapentuig zorgen voor de contouren, alleen de echte acties worden even uitgelicht. Op het met lijken bezaaide slachtveld staan de lansen en zwaarden als begrafeniskruizen recht overeind vanuit menig borstkas.

En niet in de laatste plaats is er te genieten van de taal van Shakespeare. Een voorbeeld uit de vertaling van regisseur Jack Nieborg: ‘Je geweten zorgt altijd voor gedoe. Zonder geweten ben je altijd in het voordeel op iemand met een geweten.’ Zo eenvoudig lijkt het. Op de première-avond was Albrecht even zijn tekst kwijt. ‘Ik heb ook zoveel tekst’, verzuchtte hij. De souffleur redde hem. Een applausje voor de souffleur. En Richard III kwam er ook hier weer mee weg.

De casting van Richard III, de mise-en-scène op toneel, een geraffineerd lichtplan, het open podium zonder decorstukken, de sprankelende vertaling: het bewijst dat de Shakespeare-uitvoeringen van Nieborg in Diever nooit een herhaling van zetten worden. Ook al is het publiek altijd goedwillend met meegebrachte picknickmanden, kussentjes en muggenstick, het is nooit een gelopen race. Er blijft ruimte voor risico en avontuur. En voor op je bek te gaan.

En er is meer. Er is nu ook Shakespeare in de winter, in een nieuw theater in Diever. Dat is geïnspireerd op het oorspronkelijke ronde Globe Theatre in Londen, uit de tijd van Shakespeare. Het nieuwe gebouw heeft een glazen kapconstructie. Iedereen blijft warm en droog bij regen, maar de illusie van een openluchttheater blijft behouden. In januari 2017 gaat er de voorstelling Midzomernachtsdroom [sic] in première.

Foto: Koen Timmerman