In de nasleep van de onthullingen rondom filmproducent Harvey Weinstein, kwamen er afgelopen weken ook uit de Nederlandse theatersector berichten naar buiten omtrent seksueel misbruik en intimidatie. Hieronder een (voorlopig) overzicht van de beschuldigingen en reacties uit de #MeToo-discussie.

Jappe Claes
Op 20 oktober trad Jappe Claes per direct terug uit het vaste ensemble van Het Nationale Theater. Aanleiding waren de aanhoudende berichten in diverse media waarin Claes werd beschuldigd van grensoverschrijdend gedrag en machtsmisbruik in de periode dat hij als docent verbonden was aan de Amsterdamse Theaterschool (nu Academie voor Theater en Dans). Onder meer actrice Cat Smits vertelde over ervaringen met haar toenmalige hoofddocent in de Volkskrant en op Facebook, waarna meerdere medestudenten haar bijvielen.

Het was niet voor het eerst dat Claes omtrent deze kwestie in opspraak kwam. In 2015 publiceerde de Volkskrant een artikel over grensoverschrijdend gedrag van Claes met studenten. Hij ontkende in eerste instantie, maar gaf later bij monde van zijn advocaat ‘één kortstondige relatie’ toe. Onder druk van directeur Jan Zoet vertrok Claes in 2014 bij de opleiding. Zoet stelde hem de keuze tussen opstappen of een intern onderzoek.

Het Nationale Theater heeft naar aanleiding van de nieuwe beschuldigingen een vertrouwenspersoon ingeschakeld. In het decembernummer van vakblad Theatermaker vertelt Jan Zoet over de maatregelen die de Amsterdamse Academie voor Theater en Dans heeft genomen.

Ruut Weissman
Muzikante Michelle Courtens schreef op Facebook over negatieve ervaringen met Ruut Weissman (62), tijdens de repetities van de musical Waanzinnig gedroomd (Cook a Dream) in 2015.  Ook getuigden verschillende oud-studenten op Facebook over ongepast gedrag van Weissman als docent op de Amsterdamse Theaterschool. In 2015 bracht de Volkskrant al naar buiten dat hij daar in de jaren ’80 verschillende keren een verhouding zou hebben gehad met een studente. Weissman gaf dat toen toe (‘Ik wil het niet goedpraten, maar dat was het klimaat’), maar zei dat het na 1990 niet meer was gebeurd.

Onder de hashtag IkWeiger schreef musicalregisseur en scriptschrijver Dick van den Heuvel op Facebook nu niet meer normaal naar Weissmans nieuwe musicalregie Fiddler on the Roof te kunnen kijken en dat hij daarom thuisblijft van de première. Onder het bericht van Van den Heuvel gaven vakgenoten zoals Allard Blom, Karin Bloemen en Lone van Roosendaal aan hem hierin te steunen.

De Theateralliantie liet daarna weten dat Weissman de regie afrondt en dan al zijn werkzaamheden voor Fiddler on the Roof stopt. De musical ging op 5 november in première in het DeLaMar Theater in afwezigheid van de regisseur. Ondanks de boycot van de vakgenoten, zat de zaal behoorlijk vol. Na afloop kreeg het publiek een pamflet, waarin de cast liet weten dat zij hun artistiek leider steunen en dat ze het applaus liever samen met hem in ontvangst hadden genomen.

Docent Toneelacademie Maastricht
De NOS berichtte over de schorsing van een docent van de Toneelacademie Maastricht vanwege mogelijk ongewenst gedrag jegens een studente. Hoewel zij geen formele klacht wilde indienen, is de toneelschool een eigen onderzoek gestart. Zeven jaar geleden ontving de opleiding ook al signalen over de desbetreffende docent. Toen werden onder meer aparte douches voor mannen en vrouwen gebouwd. Een student mocht voor de beoordeling van een vak niet meer van 1 docent afhankelijk zijn, zodat er geen machtsrelatie meer kan ontstaan. En bij contact moesten docenten zich houden aan de grenzen van studenten.

De betreffende docent mocht destijds blijven. Hij werd tijdelijk uit het kernteam gezet en moest zijn didactiek veranderen. Na recente nieuwe meldingen over zijn gedrag, heeft de school hem alsnog voorlopig geschorst en doet een intern onderzoek. Afhankelijk van de uitkomsten zal de opleiding nadenken over eventuele aanpassingen in de huidige protocollen.

Anne Buurma
In een artikel in de Volkskrant beschuldigen acht oud-studenten van de Toneelschool Arnhem hun oud-docent Anne Buurma. Hij zou in de jaren negentig seksuele ­relaties onderhouden hebben met leerlingen. Nadat actrice Nienke Römer met enkele studiegenoten zijn gedrag had aangekaart bij de rest van het docententeam, werd hij in 2000 van de opleiding gestuurd.

Job Gosschalk
Onder druk van aanstaande publicaties over grensoverschrijdend gedrag, publiceert schrijver, producent en regisseur Job Gosschalk op 7 november een openbare brief op de website van Kemna Casting (verklaring is inmiddels van hun website verwijderd), waarin hij toegeeft dat hij ‘over grenzen is gegaan’, onder meer door acteurs te vragen uit de kleren te gaan tijdens repetities bij hem thuis. Hij besluit zijn werkzaamheden per direct neer te leggen. Op dezelfde dag wordt bekend dat meerdere acteurs aangifte gedaan hebben tegen Gosschalk wegens seksuele intimidatie.

RTL Boulevard liet weten over beschuldigingen van 37 verschillende acteurs te beschikken. Onder meer Big Brother-winnaar Bart Spring in ’t Veld, Michiel en Winston Post getuigden voor de camera. Bij Willem Drieling zou Gosschalk in de fout zijn gegaan toen hij als 16-jarige werd gecast. De Volkskrant sprak met elf mannen uit de theater- en televisiewereld. Zij zeggen tussen 2000 en 2017 te maken te hebben gehad met machtsmisbruik door Gosschalk. Onder hen zijn Mischa van der Klei en Yorick van Wageningen. De laatste vertelt over ‘een seksueel incident’ met Gosschalk, waarna hij decennialang door het bureau waar Gosschalk ‘in de ban was gedaan’. Ook de Nieuwe Revu plaatst een aantal getuigenissen, waaronder van Etienne Poeder, hoofdrolspeler in de musical The Lion King uit 2005.

Hoewel Job Gosschalk al tien jaar niet meer werkzaam is bij castingbureau Kemna Casting, is hij nog wel mede-eigenaar van het bureau en van een aantal dochterbedrijven. Op 13 november laat Kemna Casting in een persverklaring weten dat alle samenwerkingsverbanden inmiddels zijn beëindigd en dat Gosschalks mogelijke indirecte invloed als stemgerechtigd mede-aandeelhouder van Kemna Casting en gelieerde bedrijven zo snel mogelijk wordt beëindigd.

Kemna Casting schrijft verder dat het onafhankelijke Bureau Integriteit (BING) het castingbureau bijstaat met een vertrouwenspersoon en het opstellen van een klachtenregeling, een meldingsregeling en een gedragscode. 17 november liet het bureau aan de redactie va RLT Nieuws weten dat er inmiddels ook een onderzoek loopt naar een tweede medewerker van het bedrijf.

Reacties:
– Voormalig castingdirector Harry Klooster vertelt in RTL Boulevard dat hij al jaren op de hoogte is van de verhalen die de ronde doen over Gosschalk, maar dat hij vond dat het niet aan hem was de vuile was buiten te hangen. ‘Het is aan de acteurs om ermee naar buiten te komen. En het is moedig dat ze dit nu doen.’
– Mark van Bree, een van de directieleden van Kemna Casting, zei in RTL Late Night dat hij pas doorkreeg wat zich jarenlang achter de schermen had afgespeeld toen Gosschalk dit onlangs zelf bekende. ‘Ik heb de geruchten nooit eerder gehoord.’
– Guido Goossens, van 2003 tot 2006 assistent van Gosschalk bij castingbureau Kemna Casting, vertelt in het AD dat hij niet kan geloven dat niemand binnen Kemna Casting op de hoogte was dat Gosschalk zich schuldig maakte aan seksuele intimidatie. ‘Wat ik kan zeggen, in alle eerlijkheid, is dat geruchten toen ook al rondgingen in het wereldje’.

 

En verder
De Kunstenbond, de vakbond voor creatieve werknemers en zzp’rs, inventariseerde door middel van een poll in hoeverre haar leden op de werkvloer te maken hebben met seksueel misbruik of intimidatie. 60 procent van de respondenten gaf aan last te hebben of gehad te hebben van seksuele intimidatie op de werkvloer. 58 procent weet niet waar hij of zij terecht kan om dit soort zaken aan te kaarten.

ACT, de belangenvereniging van professionele acteurs in Nederland, adviseerde zijn leden om vooral niet meteen naar de media te stappen met onthullingen. ‘Wij denken dat als zoiets vreselijk is gebeurd, een televisieprogramma of de krant niet de plek is waar je het moet uitvechten’, stelde directielid Manoushka Zeegelaar Breeveld in een interview met de website Girlsinfilm.nl. ‘Dan moet je aangifte doen, moet er een politieonderzoek komen en zal de rechter bepalen of iemand fout is geweest. Nu worden mensen al bij voorbaat veroordeeld.’