Vooral kijken, maar misschien niet voor het slapen gaan. Dat lijkt een verstandig bijsluitertje bij de thematische webspecial die Cinedans dit laatste novemberweekend 30 uur lang gratis aanbiedt. Onder de kop Why We Fight is vanwege de geopolitieke onrust een verzameling dansfilms vrij te streamen, waaronder de lange documentaire Why We Fight? (2021) – let op het vraagteken – van choreograaf Alain Platel en fotograaf/videokunstenares Mirjam Devriendt, over het waarom van de woordeloze woede in Platels voorstelling Nicht Schlafen (2016).

Hoewel het weerzien met de heftige, bijna beestachtige motoriek op muziek van Gustav Mahler zeker het kijken waard is, knallen korte dansfilms als het bekroonde Two To Tango (2021) en Bailaora (2018) er harder in. De in scène gezette gewelddadigheden zijn helaas zo fictief niet meer.

Het meest indrukwekkend is Two To Tango van de Vlaamse filmregisseur Dimitri Sterkens en de Argentijnse tangomeester Anibal Lautaro, met acteur Peter De Graef in een doeltreffende rol van scheidsrechter in een machtsspel op leven en dood. Alsof ze een rondetafelconferentie van de Verenigde Naties beginnen, zo verzamelen twaalf wereldleiders in staatskostuum zich in een balzaal, ieder achter een eigen spreekgestoelte. Maar dan zet The Observer (De Graef) een wrede stoelendans in gang door een elpee met tangomuziek op te zetten, niet toevallig El Mundo van Guillermo Fernandez. Op de katheders worden wapens gelegd. Wat zich daarna ontrolt is niet minder dan een onvergetelijk danskwartier over het tekortschieten van de diplomatie in de woelige wereldpolitiek. De spiraal van macht en geweld wordt teruggebracht tot het bekende spreekwoord ‘it takes two to tango’. Met krachtige optredens van onder anderen Berthe Tanwo Njole, Cherif Zaouali, Patrice Meisserel en Elien Hanselaer.

Ook het duistere flamencokwartier van Bailaora kleeft behoorlijk op het netvlies. Al scheren regisseur Rubin Stein en choreograaf Mercedes Morillo soms langs de rand van effectbejag. We zien het fictieve verhaal van vier soldaten die een uitgemoord dorp binnentrekken en in een kerk stuiten op een mysterieus meisje dat roffelt met haar gezwachtelde handen. Het slijm op haar been is iets te suggestief maar de hypnotiserende blik op angstige kinderogen en rijen met lijken roept genoeg actuele beelden in herinnering.

Pantelleria (2022) roept met veel zwartwit-beelden een bombardement door de geallieerden in herinnering – juni 1943 – op het gelijknamige Italiaanse eiland. Met beeldprojecties, een ezel in de hoofdrol van het personage ‘History’, en een tocht diep de schuilkelders in, wordt gesuggereerd dat Pantelleria eerst vijandelijk werd bestookt om de landing op Sicilië voor te bereiden en vervolgens nog eens zware luchtaanvallen krijgt te verwerken om beelden te schieten voor een propagandafilm. Het kunstenaarsduo Masbedo maakt in iedere geval duidelijk dat je altijd alert moet zijn op de grens tussen waarheid en de ideologische vervorming ervan.

De andere drie kortfilms zijn vooral gericht op de troostende kracht van beweging en de motorische verwerking van een collectief verlies. Wie een antwoord zoekt op de vraag waarom de mensheid maar niet loskomt van zo veel willekeurig lijkend geweld, moet zich laten gidsen door de lens van Devriendt langs de rauwe emoties van de dansers uit Platels Nicht Schlafen. Devriendt haalt er een brede waaier aan geweldsuitbarstingen bij, zonder onderschrift, maar met meestal snel herleidbare referenties aan iconische nieuwsbeelden. Drie dansers laten dieper in hun ziel kijken, over de beestachtige inborst van de mens. Soms strooit Devriendt iets te veel met half geduide theorietjes en pessimistische invalshoeken. Maar dat de woede van mensen vaak makkelijk te manipuleren valt, om maar een grote menigte achter één vlag te krijgen, dat wordt inmiddels ook weer keer op keer bevestigd door de actualiteit. Daar mogen we inderdaad niet bij in slaap vallen.

Nicht Schlafen van Alain Platel, foto: Chris van der Burght