Flarden van een droog steppelandschap trekken steeds sneller op het achterdoek voorbij. Langzaam vervagen de beelden in het drieluik. Kleuren trekken weg uit de zinderende aarde. Dan gaat de duizeligmakende rit over in een grijs decor vol elektriciteitsmasten. Het zouden vage herinneringen kunnen zijn aan een haastige vlucht uit een warm Arabisch land. Misschien dat een kind zich zo de hectiek herinnert van een gevaarlijke uittocht. De aangrijpende danssolo Kites laat zien wat zich daarna nog meer kan ophopen in een kinderbrein wanneer het vervolgens verstrikt raakt in overvolle opvangcentra, stroperige asielprocedures en protestacties van wanhopige ouders.

Al die gekmakende sporen uit het verleden krijgen een knappe plek in deze nieuwe solo van de in Maastricht werkende danseres en choreografe Roshanak Morrowatian (32). Ze maakte Kites met steun van VIA ZUID, SALLY Dansgezelschap Maastricht, festival schrit_tmacher, nog wat fondsen én de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Maastricht 2020.

Zelf vluchtte Morrowatian als vijfjarig kind met haar ouders en zus uit Iran, waarna ze dans studeerde aan de Folkwang Universiteit in Essen. Ze danste in werk van onder anderen Pina Bausch, Isabelle Beernaert en Marina Abramovic. Sinds een paar jaar maakt ze eigen werk, vaak met de in Japan geboren en ook in Maastricht werkzame Mami Izumi. Samen wonnen ze de BNG Bank Dans Prijs 2020 voor de uiterst precieze solo Polished waarin stiltes bijna op knappen staan.

Ook in Kites (die tijdens de Nederlandse Dagen 2021 in première ging) krijgen eenvoudige handelingen een enorme lading, alles is van spanning doortrokken. Of Morrowatian nu een grijze plaid uitspreidt, er een tentje van maakt en daar haar kinderfoto op projecteert of zich kickboksend en voetballend een weg baant door de onzichtbare tegenstand van een onmenselijk en weerspannig systeem, in alles is voelbaar dat ook zij ballast meetorst van een heftige ballingschap. Ze draagt die op haar schouders, in het begin letterlijk als pakezel beladen met witte buidels. Maar ook figuurlijk in haar dansende lijf, haar kloppend hart.

Even horen we op band de gebroken stem van haar vader die een brief citeert aan de IND. Daarin kondigt hij beleefd aan geen andere uitweg meer te zien dan een hongerstaking van zijn hele gezin. Babygehuil en kinderstemmen mengen zich met wantrouwende vragen van ambtenaren of dreigementen om vooral geen publieksgerichte acties te ondernemen. En als dan eindelijk ook flarden van Iraanse muziek klinkt, begint ze te volksdansen. Haar heupen liegen niet, ook geen kwarteeuw later. Het voelt even als bevrijding.

Nergens wordt Kites te persoonlijk, te opstandig of te sentimenteel. Het is bijna een gedanst equivalent van de meeslepende en bejubelde solo Vertreksvergunning (2014) van George Tobal. Ook dit oprechte en emotioneel geladen portret komt van binnen uit. Alsof je in het hoofd kijkt van iemand die als kind te vroeg te veel heeft meegemaakt in een harde omgeving en wat daarvan blijvend resoneert. Ongemerkt denk je aan al die angstige gezichten van Afghaanse kinderen, daar en hier, die niet kunnen overzien wat hen overkomt en waar ze speelbal van worden. Zo haalt Kites de brandende actualiteit als een vlieger het theater binnen. Een vlieger die noodgedwongen te lang aan de grond blijft.

Foto: Sjoerd Derine