Alle reacties

Beste Bregje,

Dank voor je reactie. Opinie artikelen dagen ons uit om goed te lezen zo blijkt. Maar al te snel veroordelen we de ander tot een radicaler standpunt dan er werkelijk staat. In je reactie schrijf je dat ik ageer tegen stellingen die je niet gemaakt heb. Dat klopt, dat staat er namelijk ook heel duidelijk. Hoewel jouw artikel voor mij de aanleiding vormde, vond ik het belangrijk het als startpunt te nemen voor een meer overkoepelende tekst over de veelgehoorde kritiekpunten op politieke kunst. Als ik dus zeg dat ik geëngageerde kunstpraktijken ondanks de risico’s nooit zou opgeven, is dat geen directe reactie op jou, maar een algemenere uitspraak. Ik zeg immers in het begin dat jij je verzet tegen het maatschappelijke nuts-denken in de kunst, nergens zeg ik dat jij tegen politieke kunst bent, dat bleek ook heel duidelijk uit je tekst. Vervolgens leg je het belang uit van de relatie tussen vorm en inhoud, hier kunnen we elkaar inderdaad de hand schudden, want volgens mij zeg ik dat ook. Ik veronderstel dus volgens mij niet dat schoonheid en maatschappelijke relevantie op gespannen voet staan met elkaar, integendeel. Ik zeg juist dat ze elkaar heel erg nodig hebben (ik hou wel niet zo van het woord ‘schoonheid’ en zou hier inderdaad het woord ‘vorm’ verkiezen). Waar we het wel fundamenteel over oneens zijn is de vraag die je aan het einde van je reactie plaatst: ‘waarom zou de overheid niet ook een potje reserveren voor iets dat ons leven simpelweg mooi maakt?’ Ik stel inderdaad dat in een samenleving waar entertainment en beeldcultuur overheerst, het leven ‘mooi’ maken niet genoeg is. Dat betekent niet dat ik tegen abstractie ben zoals ik ook al schreef. Abstractie kan zelfs een heel krachtig medium zijn om verzet te plegen tegen de massaconsumptie samenleving waarin we verkeren. Om te kunnen bepalen wanneer een werk gericht op vorm ten prooi valt aan een publiek dat de schoonheid consumeert en wanneer het juist weerstand biedt, zouden we specifieker op kunstwerken en/of voorstellingen in moeten gaan. Daarvoor lijkt het me hier niet de plek noch de ruimte (al was het maar omdat we er eerst achter zouden moeten komen wat we beiden gezien hebben…). Tot slot: je stelt voor eerlijk te zeggen dat kunst geen nut heeft en daar pal voor te gaan staan. Ook ik doe zoals ik al schreef een pleidooi voor het nut van nutteloosheid. Met als grote verschil dat voor mij in het nut van nutteloosheid per definitie een politieke dimensie zit. In deze tijden waar ideologie vaak vermomd wordt als pragmatisme denk ik dat er een belangrijke taak voor de kunsten ligt om de samenleving te her-politiseren. Niet om het andere te diskwalificeren of uit te sluiten, maar als een essentieel kompas in de complexe wereld van vandaag. Dit geldt overigens niet alleen voor de kunsten maar ook voor wetenschap en politiek bijvoorbeeld, maar (zoals ik al schreef) ik denk dat er hier voor de kunst, juist door de combinatie van autonomie en heteronomie, een belangrijke rol te spelen valt.

Met vriendelijke groeten, Lara.

Wat hebben we lekker “Het Zevende Zegel” uitgehangen in Maastricht en Gossensas/Colle Isarco, Sud- Tirol. GlÜCK AUf!

Ik ben het met Rebecca en de recesent ook eens. Zij kijken met de ogen van het publiek en als je theater maker bent is het ook zo fijn om kritiek als positief te aanvaarden en hier je voordeel uit te halen door je druk dat kritischer te bekijken

Dank

Heel goed omschreven. Ik heb het nml. Ook gezien en had dezelfe mening.

Ik ben nieuwsgierig naar wie die Menso is die op 26 juli J.l. reageerde.
Ik was het in iedergeval niet.
Menso Roelof Carpentier Alting

http://operagazet.be/recensies/recensies-20162017/nl/la-traviata-door-opera-spanga/

Geen lange tenen, Rebecca. Integendeel. Eenieder mag vinden wat hij vindt. En ik dus ook. Goeie groet!

Haha, welgeteld één reactie, en die komt van Frans van Deursen himself. Wat een lange tenen. Ben het overigens helemaal met de recensent eens. De voorstelling gisteravond gezien en vond het een half uur lang plat vermaak dat nergens heenging. Geen waar voor m’n 7,5 euro.

Inderdaad opvallend hoe deze reactie op Maatmas uitstekende stuk uitgaat van een tweedeling, waar Maatman die nooit aanbracht. Vandaar ook dat Maatman reactie op die reactie Maatmans eerste artikel nog eens verbetert: er is geen tweedeling, de kunstenaars zouden zichzelf alleen wat ruimer moeten bekijken. Ik voegbdaar dan de waarde van de relativering aan toe. Niet dat kunst dat moet doen, want kunst moet natuurlijk niks, maar als mens zou een kunstenaar wel wat relativering kunnen gebruiken. Niemand verlNgt van je dat je Kant naar de kroon steekt.

Beste Lara Staal,

Dankjewel voor je mooie antwoord. Ik ben onder de indruk. En het zal je misschien verbazen, maar ik ben het met vrijwel alles wat je schrijft eens. Het is namelijk niet een ontkrachting van hetgeen ik heb willen zeggen. En dat heeft grotendeels te maken met het feit dat je hoofdzakelijk ageert tegen stellingen die ik niet gemaakt heb.

Allereerst is het niet waar dat ik geëngageerde kunst verwerp. Ik schrijf zelfs letterlijk dat het tegendeel het geval is. Je schrijft dat ik “kunstenaars verwijt de maatschappelijke kaart te spelen”. Dat staat er niet. Ik verwijt de sector de maatschappelijke kaart te spelen ter legitimering van de kunst. Dat is iets anders. Ik bedoel dat de maatschappelijke relevantie niet hetgeen is waarmee we de kunst (louter) moeten verdedigen. Ik maak bezwaar tegen die smalle opvatting van kunst. Je legt me dus al met al nogal wat in de mond door te suggereren dat ik een voorstander ben van “het opgeven van geëngageerde kunstpraktijken”.

Ten tweede is het niet waar dat voor mij vorm boven inhoud prevaleert. Dat schrijf ik ook nergens (hoewel je dat misschien vanwege het aangehaalde citaat van Sontag kan denken, dat geef ik toe.) Je gebruikt vrij slordig de begrippen schoonheid en vorm door elkaar, suggererend dat dat hetzelfde zou betekenen. Maar schoonheid is eenvoudigweg een synoniem voor kunst en dat behelst de twee-eenheid van vorm en inhoud. Je hebt vanzelfsprekend gelijk dat vorm niet het belangrijkst is. (Dan zou een mooi bloemenbehang ook kunst zijn.) Maar inhoud is dat evenmin. (Dan zou een scherp politiek pamflet ook voor kunst door kunnen gaan.) Wat kunst wel is, ligt in de relatie tussen vorm en inhoud. Het is in die relatie dat kunst zich onderscheidt van andere communicatievormen. Omdat kunst zich van een ander instrumentarium bedient kan het een boodschap indringender brengen. En het is overigens ook om deze reden dat ik het, net als jij, niet (geheel) eens ben met Den Hartog en vooral Doorman.

Tot zover kunnen we elkaar de hand schudden. Maar waar ik wel echt bezwaar maak is wanneer je een link legt met commercie. “Maatmans antwoord plaatst schoonheid boven maatschappelijke relevantie. In een tijd waarin commercialisatie, beeldcultuur en entertainment zo alom tegenwoordig zijn lijkt me dat nogal risicovol.”

Los van het feit dat je ten onrechte veronderstelt dat schoonheid en maatschappelijke relevantie op gespannen voet met elkaar staan, suggereer je hier nogal wat. Je impliceert dat, om bij mijn voorbeeld te blijven, Gerrit Kouwenaar dicht bij commercie staat. Evenzo het meer abstracte werk van iemand als Nicole Beutler. Of, om maar wat te noemen, de experimentele benadering van de viola da gamba van Paolo Pandolfo (zo mooi dat het bijna niet te verdragen is). Staan deze kunstenaars, die zich hooguit indirect met de maatschappelijke actualiteit bezighouden, werkelijk in het voorportaal van de commercie? Met deze toevoeging illustreer je precies de kern van hetgeen waartegen ik bezwaar heb willen maken. Deze eenzijdige en vooral te eenvoudige opvatting over wat kunst is, waarmee je een groot geheel aan schrijvers, dichters, theatermakers en choreografen diskwalificeert.

Mijn redenering was enkel dit:
1. sinds de kunst niet meer in toegepaste zin geproduceerd wordt maar autonoom is, heeft de kunst een zeker minderwaardigheidscomplex ontwikkeld. Waarom zijn wij er?
2. de neiging om het belang van kunst aan de hand van zijn vermeende maatschappelijke relevantie te verdedigen, heeft intussen groteske vormen aangenomen.
3. We moeten daar mee ophouden, want (A) we kunnen dat niet hard maken en (B) we doen er de kunst tekort mee, want kunst is véél meer dan dat.

Maar bovenal heb ik een pleidooi willen houden voor nutteloosheid, want als iets problematisch is in deze tijd, dan is het dat alles een aantoonbaar, liefst kwantificeerbaar nut moet hebben. Waarom moeten we de kunst überhaupt verdedigen? Het was in deze context dat ik het woord hobby gebruikte. Refererend aan de toeschouwer uiteraard. Maar dit woord gebruikte ik allicht met een knipoog, want ik weet dat het een open zenuw raakt. Maar waar ik tegelijk in ernst op uit was, is dat we dit woord niet als diskwalificatie zien. Wat is er mis met een hobby? Waarom zou de overheid, die vrijwel uitsluitend investeert in zaken van algemeen nut, niet ook een potje reserveren voor iets dat ons leven simpelweg mooi maakt? Ik denk oprecht dat we daar in het politieke krachtenveld meer effect mee sorteren. Zeker als we er bij zeggen dat we dat voor iedereen bereikbaar én betaalbaar (vandaar die subsidie!) willen maken.

We moeten ons niet vast praten met een onhoudbare legitimatie. Daarmee maken we ons kwetsbaar. Laten we eerlijk zeggen dat kunst geen nut heeft, maar dat we er desondanks pal voor gaan staan, omdat het misschien wel het enige is dat het leven de moeite waard maakt.

Hartelijke groeten,
Bregje

Eens te meer laat het krachtige stuk van Bregje Maatman zien dat het een gevoelige snaar raakt. Wie haar stuk zorgvuldig leest kan twee aspecten destilleren. 1) kunst als instrument naast haar intrinsieke waarde. 2) de houding van de kunstenaar.
Haar pleidooi is transparant: blijf ook aandacht houden voor de intrinsieke waarde van kunst, en loop niet achter elke politieke agenda van elke nieuwe staatssecretaris aan. En twee (hoe pijnlijk), kunstenaar ken u plaats. Dit laatste gaat over pretentie (en nu wordt het nog pijnlijker): meet je geen academische graad aan als je daar niet voor opgeleid bent. Dit gaat dus over zelfoverschatting, over vermeend inzicht, over de invloed die kunst heeft op veranderingen in de wereld. Die rol is in vergelijking tot politiek en wetenschap klein, niet in de laatste plaats omdat de kunstwereld een microkosmos is. Daar doelen Doorman en Den Hartog Jager naar mijn idee op.
Zoals je van elke burger betrokkenheid op de wereld hoopt te verwachten geldt dit ook voor kunstenaars. Zo jammer dat Laura Staal meent een plek van uitzonderlijkheid voor kunstenaars te moeten inruimen. Is dit nu net niet het probleem dat door Bregje Maatman wordt benoemd?

Maar omdat citeren een hobby lijkt te zijn, dan nu de mijne, van Paul Auster die een van zijn personages in zijn roman Moon Palace laat zeggen: … kunst [Het was een methode van begrijpen, een manier van de wereld te doorschouwen en er je eigen plaats in te vinden, en welke esthetische kwaliteiten een afzonderlijk doek ook mocht bezitten, het waren bijna toevallige bijproducten van de poging deze strijd aan te gaan, om tot de kern van de dingen door te dringen].

Gelukkig maken wij geen theater voor recensenten! Ik zou zeggen: neem een biertje voor dat keelgat!

ROOIE SIEN IN SPANGA

Het is voer voor massapsychologen dat de schabouwelijke gewrochten die mevrouw Van Eijk sinds 1989 de wereld in slingert, niet op hun juiste waarde geschat worden, dat men de rommel niet onderkent, de lijkenpikkerij, het bedrog, de artistieke incompetentie, de egotripperij en de aan fraude grenzende propaganda voor het “eigentijdse”, maar amateuristische Niets. Eens heeft het giftige zaad van de boodschap dat er in Spanga “iets interessants” gebeurt, wortel geschoten op een door snobs, leugenachtige cultureel-historici, beroepsfeministes, meelopers en subsidieprofessionals bevlekte, inktzwarte verschroeide aarde. De vale gier, het favoriete huisdier van genoemde non-valeurs, bracht de cerebrale zweren en mentale puisten veroorzakende besmetting over op de meest droevige figuur in het vaderlandse culturele klimaat: de operaganger zonder operabagage maar met de loodzware last op de rug van de pathologische dwang der eigentijdse kijk op de dingen.

En dus zitten de beklagenswaardigen, gelijk Job, op een Friese mesthoop naar hobbyïstisch knutselwek te staren dat zij als supplementaire goddelijke straf later ook nog eens met oorlogszuchtig enthousiasme moeten aanprijzen. Ter zake bij de maandagse koffieautomaat bevraagd verklaren zij aan de adjunct-referendaris dat zij in het weekend “iets heel bijzonders hebben meegemaakt”, een van luistermuziek voorzien toneelstuk van Verdi (of was het Van Eijk?) over hoeren. “O, die film van Haanstra”, weet de adjunct-referendaris. “Groupon zeker?”

In 1994 vond een door Van Eijk opgewaardeerde Samson et Dalila plaats in het Operahuis van Nantes. Het daar nog niet geïndoctrineerde Franse publiek, dat zich niet zo makkelijk laat belazeren, scandeerde “Alle Hollanders zijn viezeriken” en “In het cachot met die regisseur, ook al is het een vrouw”.

Alle Hollanders zijn viezeriken. Maar wel spraakmakende en eigentijdse viezeriken.

Naschriftje: De operarecensente die het volgende uit haar pen krijgt: “Traditionele operaliefhebbers stellen zich bij La traviata een goed opgeleide, ontwikkelde en verfijnde courtisane voor”, is in meerdere opzichten beklagenswaardig. Een tipje van de sluier oplichtend: het is Verdi (dat is de componist, dat woord zegt u vast wel iets) die zich bij La Traviata een goed opgeleide, ontwikkelde en verfijnde courtisane “voorstelt”.
Aangerade literatuur: “Opera voor Dummies”van D. Pogue.

Is het misschien niet interessant om de discussie door te trekken naar het Nederlandse theaterbeleid? Kunst is dan misschien geen hobby hobby, maar hoe verkopen we het aan onszelf dat een groep als Toneelgroep Amsterdam tonnen per jaar krijgt als het geen miljoenen zijn, terwijl er wachtlijsten in de zorg zijn? Om maar iets te noemen? Zijn we dan niet een beetje doorgeschoten? In onze kunst-manie? Is het dan niet vreemd dat mensen gaan denken: wat een belachelijke bedragen voor zoiets als kunst. Van kunst wordt een ziek mens echt niet beter, hoe hard veel kunstenaars dat ook roepen. Zo denkt men. Ik denk dat dit soort perverse uitschieters er de reden van zijn dat er in de maatschappij overwegend negatief wordt gedacht over de kunstensubsidies. Wat interesseert het de gemiddelde Nederlander dat wij het goed doen in het theater van New York? Natuurlijk is theater een mooi fenomeen, maar slaan we niet een beetje door? Misschien is het goed om zaken eens te heroverwegen en opnieuw onder het vergrootglas leggen. Dit is de reden waarom ik het stuk zo goed vind. Het haalt de kunsten even uit de luchtbel waarin het al jaren rondzweeft en biedt ruimte voor kritische noten. Daar moeten de kunstenaars, de critici bij uitstek, als ik de meningen hier moet geloven, toch wel tegen kunnen? Als je als kunstenaar niet meer tegen kritiek kunt, hoe wil je dan goede relevante kritiek blijven leveren?

Kunst als iets anders zien dan werken is natuurlijk flauwekul. Alsof veel dikbetaald werk werken is. De meeste mensen doen zinloos werk metverstand op nul en dat wordt hoger gewaardeerd omdat het verdient. Natuurlijk is er ook nuttig werk maar eigenlijk doen veel mensen hun werk als hobbie. Ik werd na drie jaar negatief inkomen beboet met stempel hobbie terwijl hypotheek aftrek gewoon maar kan. Bespottelijke samenleving. Lui zijn en nutteloos werk doen is maatschappelijk verantwoord tijd voor basisinkomen kunnen die zogenaamde nepbanen ook eens verdwijnen. Volgens mij heeft de kijk op kunst tegenwoordig meer te maken met kapitalisme en banen creatie. Men beoefend geen vak maar zit lui achter de pc geld te verdienen

What I’d like to argue here is that mrs Maatman’s ideas exemplifies the increasing trend in the dutch Art scene towards what could be called “Gezzeligfication”, Art that must not create a tense or awkward atmosphere. It should not provoque, instigate or flare up our curiosity: it should be easy to digest, make up for a nice tune, and be thus “gezzelig” the ultimate value of current dutch society.

Furthermore, her article displays grave faults in its understanding of the role of Art in history, and comes in bad times, since now, with all the political crisis we are experiencing, Art’s capacity for reflection, creativity and irony is most wanted.

Concerning the historical affirmations in the text the main point I would like to contend here is that mrs. Maatman seems to suggest that it was only during the Romantic period that Art acquired a critical stance driven by the emancipation of the artist. She seems to auggest that, prior to that moment, Art had no connection with the big political events around it. It seems that mrs. Maatman equates romantic Art and only Romantice Art with critical Art. It is intriguing to see such a narrow (and perhaps misinformed!) understanding of the role of Art in history and thus nowadays. It seems as if Art did not ever suggest anything else for society than simply stating the obvious or being “gadgets [!!!] for the rich] .

To tackle this question with one example it would be interesting to go back to the beginnings of our so called “western” Art. The Greek theater, for example, was far from being a mere “gadget to the rich”, and we find there loads of political inuendo if not downright criticism of society. The thater was the place to discuss the latest political events, and formed within the paideia a crucial element of political expression.

Still, one could argue that their plays presented no real challenge to the society and just confirmed the status quo. However, a quick read of the plays by Aristphones shows how tense the relations between amphitheater and the polis could be.

Furthermore, even in the case of less political authors such as Sophocles, the purpose of theater was still quite unsettling and hence quite political; the etymology of the word “tragedy” suffices to illustrate this point. If we are to take Aristotle’s discussion on Tragedy in the “Poetics” seriously, Maatman’s historical considerations crumble, for the very purpose of greek theater, catharsis, was exactly to generate political paticipation by activating in the audiences the feelings of fear, courage, pity, etc. Let alone that we don’t even know what he thought about comedy which is usually the style more filled with political discussions.

All this also not to mention Plato’s fear of Art exposed in so many of his writting which we should not forget were all written in theatrical format, and provocative they are!

Kalos Kagathos.

At the other end of the period mrs. Maatman seems to discard as a apolitical, the 18th century saw one the most beautiful discussions into how aesthetics and politics are interrelated. The involvement of the philosophes (Voltaire, Diderot, Rousseau, and others) with art was driven by a blunt political view of Art. That the music of Rameau, was not overtly political, is something one could argue for. But in any case, what it stood for was very political. It stood for the ancient regime, and an old structure of government now starting to crumble. Rousseau and his contemporaries knew that, and he elaborated his critique henceforth, and he chose another style (one which we might consider quite naïf nowadays) to represent the radical ideas of the enlightenment, namedly, the neapolitan style of Porpora, and Vinci which, in its own turn went to influence the music of most of the composers in the 18th century. Music and Art was so much a matter of political debated in the 18th cenutry, it seemed like a matter of life and death. It seems hard to see it as a mere “gadget for the rich”

But, yes, perhaps we cannot hear the “migrant crisis” (whatever that would mean) in the music of Bach, had Bach only had our migrant crisis to deal with. But he had his own problems of his own days, and he and his contemporaries were well aware that the styles in which they were composing stood for ideas and for political movements.

Mrs. Maatman being Dutch, should not forget that one of the main expressions of the protestant revolution in her country was the artistic revolution of Calvinism, which litteraly destroyed the Art of the past, and substituted it for another producing the geniuses of Sweelicnk (Bach’s ancestor), and Vermeer (which she also sees a as a mere painter of quite streets), Rembrandt and the dutch Golden Age.

If mrs. Maatman cannot read the problems of Bach’s time in his music and Vermeer’s problems in his paintings, that is a result of her own lack of understanding, hermeneutic capability or, who knows, sheer ignorance.

What Arsitophones and Bach did not know was a society where mainstream art can be commercial in the 20th and 21st century capitalist sense. An art that can exist just to sell, art that is deprived of discussion because, well, that just doesn’t sell. The point exaustingly argued by Adorno, Benjamin and even by the anti-marxist Scruton is that the moment Art becomes entertainment, it will be stripped of critique. That is the Art mrs Maatman might be defending perhaps without wanting, the Justin Bibers and the like, the Art that really couldn’t care about politics.

Good art, with or without overt political intentions is always political. Art is a reflexion, it is a discourse about something. From the etchings of Lescaux to Grayson Perry Art will always represent its times and in doing so it will always express the issues, joys and anxieties of its times.

And now we need Art, a good one, and one that doesn’t just stay home drinking tea. The political scene is tense, and we need Art to reflect upon this. Why? Because people need to be stimulated and educated. They need to form and image of the world for the good, and Art has a big role in this.

Culture, mrs. Maatman, is an agricultural term, what you sow, you harvest.

Bach heeft nooit ‘vrijelijk’ werk van voorgangers geadapteerd. Hij voegde hooguit eigen baslijnen toe en dat is iets anders. En dan nog, de BWV nummers waarbij dat het geval is ( BWV 972 – 987 ) zijn tijdens zijn leven niet in druk verschenen.

“Wat kunst wel is laat ik aan de vakgroep esthetica over.”

Dit vind ik een “cop out.”

De type redenering schijnt me typisch toe voor neoliberale cultuur en heerstechnieken. Een bepaalde groep mensen als een bedreiging schetsen met een gesimplifiseerde, catchy theorie.

Heeft dit ene deel van de kunstwereld werkelijk bescherming nodig, en is dit andere deel van de kunstwereld werkelijk zo’n grote bedreiging? Maatman biedt ons helaas geen antwoord hierop.

Ik kan mij niet iemand met een zodanig uitsluitende houding voorstellen als lid van de raad van cultuur. Is het niet inherent aan het karakter van instellingen die in dienst staan van onze maatschappij dat daar een focus hoort te zijn op representatie van de stemmen die onder de bevolking bestaan?

Tot slot, realiteit is dat op meerdere onderwijsinstellingen in de kunsten politiek engagement een geïntegreerd deel is van het onderwijs. Om vervolgens de kunstenaars die dit systeem creëert te veroordelen daarop, is opportunistisch, en niet ethisch ok. Wederom, iemand die dusdanig diep in het Nederlandse kunstmilieu geëngageerd is, zou beter moeten weten.

Goede bijdrage en zwengel tot discussie.

Bregje Maatan laat voor mij duidelijk zien dat aan het maken van Kunst meerdere intenties ten grondslag ligt. Het is goed om elkaar daarop te bevragen. Opdat we nog beter zicht krijgen wat het brede pallet van de kunst is. Een pallet dat ik mooi, belangrijk en inspirerend vind. En ja ik zie ook mankementen want onze huidige Nederlandse samenleving is binnen de kunsten onvoldoende als vanzelfsprekend vertegenwoordigd. Dat groeiende (en helaas vaak weer wegebbende) besef werpt nu waarschijnlijk extra aandacht op beoogde maatschappelijke effecten van kunst. Men is aan het doen en kijkt wat er van komt. Vallend, opstaand en struikelend wijzer worden. En ja ik verlang steeds vaker ook naar kunst louter voor de schoonheid of om kunst. Maar wat kunst, mijn inziens, altijd in zich moet dragen is een relevantie met de tijd waarin we leven.

Het moet zich verhouden tot de wereld om zich heen. Soms blijkt er meer behoefte aan schoonheid en troost en dan weer is een groter behoefte aan confrontatie, inzicht en opstand. Het zijn allemaal middelen waarmee we ons staande proberen te houden in de complex moreel modderige wereld (treffende uitdrukking Gaby). Kunst moet relevant zijn. Dat kan zijn voor de maker zelf, voor de kunst in het bijzonder of voor de maatschappij.

Ik lees de tekst van Bregje als een correctie op het eenzijdige beeld dat kunst er alleen toe doet als het zich uitspreekt, iets aankaart of iemand veroordeelt. Er ligt inderdaad juist ook een kracht van kunst besloten in het nutteloze. Iets wat voorbij gaat aan het rendementsdenken.

Wat ik problematisch aan de tekst van Maatman vind, is de zin:
“Wat kunst wel is laat ik aan de vakgroep esthetica over.”
Als je je in het debat wil mengen moet je op zijn minst kleur bekennen over vanuit welke visie je een aspect van kunst aan de kaak stelt. Zeker als je vakmatig betrokken bent bij kunst volstaat het niet om jezelf enkel te afficheren als hobyist.