In welke tijd speelt het theater zich af? In de afgelopen maanden zag ik twee grote toneelproducties waarin nadrukkelijk een tijdlijn meeliep. In Lehman Trilogy van ITA (regie Guy Cassiers) toont een lichtkrant jaartallen en gebeurtenissen die de toneelvertelling moeten aarden en van context voorzien. In De jaren van HNT (regie Eline Arbo) gebeurt min of meer hetzelfde, maar dan met muziek en de politieke gebeurtenissen waarover de personages spreken. Ik kreeg het gevoel dat de tijd het lot van de personages bepaalde: déze mensen leven in déze tijd en dat maakt hen wie ze zijn en kunnen worden.
Sinds wanneer bestaat die behoefte om toneelpersonages zo helder in hun tijd te plaatsen? Het hangt denk ik deels samen met de vele autobiografische voorstellingen die de afgelopen 15 jaar in de kleine zaal te zien waren. Waar speelden grotezaalvoorstellingen zich toen af? In afgesloten toneeluniversa zoals in de voorstellingen van Susanne Kennedy of Jetse Batelaan, of in een onbepaald heden zoals bij Ivo van Hove of Thibaud Delpeut.
Maar het onbepaalde heden heeft zijn stabiliteit verloren. Wie nu de zware taak op zich neemt om min of meer realistische, hedendaagse personages op het toneel te zetten, kan er niet omheen ze te positioneren rondom hele concrete vraagstukken. Wie op Elseneur heeft long covid? Kan Kniertje de gasrekening wel betalen? Wat doet twee graden opwarming met de Kersentuin? Geen wonder dus dat kunstenaars grijpen naar historisch materiaal en gebeurtenissen.
Naast dergelijke inhoudelijke gedachten breekt uw hoofdredacteur zijn hoofd aan het begin van een nieuwe jaargang telkens over praktischer zaken. Zoals de wens en noodzaak voor nieuwe columnisten voor Theaterkrant Magazine – vanaf deze editie spoken word-artiest Dean Bowen, en Tjeerd Posthuma die een reeks dialogen start voor mannen aan de zijlijn. Maar ook zakelijke vraagstukken komen op de radar. Wat moeten we bijvoorbeeld met de tarieven? Dit jaar besloten redactie en bestuur om – geheel tegen de economische trend in – de prijzen voor de kortingsabonnementen te verlagen. We beseffen dat juist voor jongeren en studenten het leven enorm duur geworden is, en we willen dat het Magazine juist voor hen bereikbaarder wordt. Daarom kost een kortingsabonnement vanaf nu niet langer 50 euro, maar slechts 36. Voor 3 euro per maand heb je Theaterkrant Magazine in huis. Zegt het voort aan je kortinggerechtigde vrienden!
De inhoud van dit blad wordt er niet minder waard van – integendeel. Sander Janssens ging op huisbezoek bij de familie Stegmann, die in het kader van het netwerk Kunst in de Kamer theatermakers bij hen thuis uitnodigt en voor hun vrienden en kennissen laat spelen. Salih Kilic maakte de fotoreportage bij dit vrolijke inkijkje in dit bijna geheime theatergenootschap.
Daarnaast hebben we drie diepgravende stukken. Filosoof Roel Meijvis bekeek de rol van verhalen en narrativiteit in een aantal voorstellingen van jonge makers, en Erwin Jans schreef een prachtig stuk over de erfenis van het postdramatische theater, naar aanleiding het overlijden van de Urheber van die term Hans-Thies Lehmann (voor zover ik weet geen familie van de bankiers). Ook herpubliceren we een fragment van een stuk uit 2000 van de onlangs overleden critica Hana Bobkova over de speelstijl van acteurs onder Ivo van Hove. Hierin maakt ze op lucide wijze de abstracte begrippen van Lehmann aanwijsbaar en inzichtelijk.
En naast deze terugblikken kijken we ook vooruit, met een mooie beschouwing over technologie en theater van Marijke Hessels en met interviews met Carly Everaert, Willemijn Zevenhuijzen en Tessa Jonge Poerink en Anthony Heidweiller.
Ik wens u een mooi theaterjaar, vol tijdloze én op de huid van de tijd gemaakte voorstellingen.
Dossiers
