Bij binnenkomst in de Amsterdam Studio’s ligt acteur Thomas Spijkerman in een kist en kunnen we aan de bar koffie met cake bestellen. De zwarte doos, de nieuwe voorstelling van Circus Treurdier, gaat over de dood, een zwaar thema dat hier een aangename lichtheid krijgt.

Circus Treurdier is een jong gezelschap van acteurs, muzikanten en theatermakers, met als vaste spelers Thomas Spijkerman, Jan-Paul Buijs, Ellen Parren en Peter van Rooijen, die er dit keer niet bij is omdat hij druk is met de voorbereidingen voor zijn tweede solovoorstelling. De stijl die dit gezelschap ontwikkeld heeft houdt het midden tussen kleinkunst en muziektheater.

Het concept van de voorstelling is strak, met losse liedjes en sketches die allemaal op datzelfde thema (de dood) geïnspireerd zijn. Er zitten een aantal mooie vondsten in. Zo wordt de dood verbeeld als een fotograaf met polaroidcamera en rozen die de cafés afstruint op zoek naar slachtoffers om op de foto te zetten. De dood wordt zo getypeerd als een figuur uit de marge, iemand die buiten het leven en de maatschappij staat, en aan wie eigenlijk iedereen een hekel heeft. ‘Iedereen haat mij,’ zegt de fotograaf, ’terwijl ik het leven meer intensiteit geef.’ Als hij een foto neemt met zijn zwarte doos, is dat het teken dat iemand sterft.

Ook de uitvoering is fantastisch, zoals eigenlijk altijd bij Circus Treurdier. Het spel van de acteurs en de muziek van Wilko Sterke (piano) en Geneviève Verhage (cello) zijn technisch perfect en ook de vormgeving is erg geslaagd. Het decor (Janne Sterke) is simpel maar doeltreffend en lichtontwerper Yuri Schreuders geeft het thema van de voorstelling extra nadruk met zijn spannende licht-donker-contrasten.

Maar het thema van de dood blijkt uiteindelijk ook een struikelblok: er is al zoveel over gezegd en geschreven dat het heel moeilijk is om er nog een nieuw perspectief op te bieden. Dat lukt dan ook maar ten dele. Waar in eerdere voorstellingen eigenlijk bijna alle scènes raak waren, zijn ze dat nu vaak nét niet.

De voorstelling komt wat moeizaam op gang met een lang exposé over het ontstaan van de mens, de eerste diersoort die zich vragen begint te stellen over zijn eigen sterfelijkheid, en wordt pas in de tweede helft echt spannend. In die tweede helft zitten veel grappige scènes die goed uitgevoerd worden, maar uiteindelijk weinig nieuwe inzichten opleveren. Zoals de scène over de new-age-goeroe (een mooie rol van Jan-Paul Buijs) die onthechting propageert of de operazanger (Thomas Spijkerman) die een liederencyclus ten gehore brengt die ontroert door de fraaie uitvoering, maar inhoudelijk erg dun is. Ook jammer is dat Ellen Parren, die in vorige voorstellingen vaak schitterde in de rol van het naïeve, sexy meisje, nu weinig gelegenheid heeft om haar komische talenten in te zetten.

Daarmee is De zwarte doos minder sterk dan vorige voorstellingen van Circus Treurdier. Dat komt waarschijnlijk ook doordat er in deze voorstelling over de dood weinig plaats is voor de scherpe, satirische humor over meer maatschappelijke thema’s waar het gezelschap zich voorheen zo’n meester in toonde. Maar een iets minder sterke voorstelling van Circus Treurdier is nog altijd een goede voorstelling, die qua spel, muziek en vormgeving uitsteekt boven veel andere producties die in de Nederlandse theaters te zien zijn.

Foto: Ingvild Molenaar