Midden op het toneel staat een kleedkamer. Daarin beuzelen en dralen drie meiden van in de twintig. Dat houden ze tot bijna aan het einde van de voorstelling Pas de problème vol, tot op het irritante af. Ze vinden het maar moeilijk om hun leven richting te geven. Flinterdunne filosofietjes, halfzachte statements en voornemens die […]
‘Kom op zeg, jij wordt toch zeker geen astronaut? Daar ben je veel te leuk en te knap voor.’ Judy Resnik was een geniale ingenieur, die dolgraag deel wilde uitmaken van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma in de jaren tachtig, ondanks de heersende opvatting dat astronaut toch echt een mannenberoep is. Resnik maakte haar droom waar, ook al spatte die op tragische wijze later letterlijk uit elkaar. Voor veel vrouwen is zij een held, onder anderen voor theatermaker Judy Lijdsman.
Alleen de voornaam delen is misschien een wat magere overeenkomst, maar Judy Lijdsman, bekend van series als Dokter Tinus en Flikken Maastricht, is echt blij met die link. Zij ziet in Judy Resnik het resultaat van het beste advies dat je aan opvoeders kan meegeven: ‘Ouders, hou je dochters niet klein.’
Op de basisschool hield Lijdsman, samen met haar vader, een spreekbeurt over de ruimte en had mooi illustratiemateriaal meegenomen. Het fraaie Space Shuttle decor van haar voorstelling komt ongetwijfeld ook voort uit de wens om alles mooi zichtbaar te maken. Ondanks haar bèta-profiel op de middelbare school koos Lijdsman ook voor een dansopleiding. Aan het prachtige slot van haar voorstelling blijkt dat dat danstalent niet is verstoft.
De titel van het programma komt uit een televisie-interview met NBC presentator Tom Brokaw in april 1981. Het krankzinnig seksistische gehalte van dat gesprek, dat woord voor woord wordt nagespeeld in de voorstelling van Judy Lijdsman, is tegenwoordig niet meer voor te stellen, maar laat wel precies zien waar vrouwen, ook al waren ze intellectueel nog zo geniaal, in die tijd tegenop moesten boksen. Terwijl de Russen met Valentina Teresjkova de eerste vrouwelijke astronaut hadden (aan boord van de Vostok 6 in juni 1963) waren tot aan de jaren tachtig alleen een aap en twee spinnen Amerikaanse vrouwelijke ruimtereizigers.
De vorm die Lijdsman heeft gekozen voor haar feministisch eerbetoon lijkt op de historische-docu-voorstellingen die Diederik van Vleuten naar het theater heeft gebracht. Maar waar Van Vleuten doorgaans een stevige humorlaag in zijn verhaal legt is het openingsdeel van de voorstelling van Lijdsman wel heel feitelijk één op één, en dan word je door Wikipedia ook goed bediend. Pas als Lijdsman kleine persoonlijke flarden door het verhaal weeft, begint de voorstelling echt te sprankelen en komen ook de biografische gegevens van Resnik meer tot hun recht.
Niet alles werkt even goed, zoals een opzettelijk gedateerd stukje vrouwonvriendelijke stand-up (met uitbundig mannengelach op band) en de quiz met de zaal over de Space Shuttle. Maar als de voorstelling eenmaal vaart heeft, dan blijf je gespannen op je stoel zitten. Zeker omdat je weet dat de super intensieve voorbereiding in Houston niet alleen tot een geweldige eerste ruimtereis voor Resnik heeft geleid (met een spannend, hilarisch stuk over plasproblemen aan boord), maar ook tot het grootste drama uit de Amerikaanse ruimtevaart. Op 28 januari 1986 ontplofte het ruimteveer Challenger in de lucht, 73 seconden na de lancering. Resnik en haar zes medereizigers kwamen daarbij om het leven. Lijdsman brengt het als een bloedstollend live verslag, waarbij je hart bijna stil staat. Wat een geweldige vrouw….eh…niet alleen Judy Resnik.
Foto: Jaap Reedijk