Vloeivelden, wat een prachtig woord. Aan de westelijke rand van de stad Groningen liggen, op het terrein van de voormalige SuikerUnie, de vloeivelden, reusachtige waterbassins waarin afvalwater van de suikerindustrie werd gezuiverd. Nu is het verwilderd gebied met bijzondere flora en fauna. Hier presenteert op het festival Noorderzon De Wonderlijke Wereld de audiotour Wildpark De Pionier waar de vrije mens leeft, wars van de consumptiemaatschappij en wegwerpsamenleving. 

Bij entree in een loods op het Suikerterrein krijgt de bezoeker een korte inleiding over deze vrije mens, die door het Nieuw Antropologisch Instituut Nederland (NAIN) wordt bestudeerd en min of meer beschermd. Het belang van de natuur als ons bewustzijn, als ons collectieve geheugen, daar waar we vandaan komen en waar we ooit weer naar terugkeren, krijgt in de vrije mens zijn belichaming. Omdat de natuur van oorsprong circulair is – alles wat groeit sterft weer en verrijkt daardoor de natuur – leeft de gedroomde, geïdealiseerde vrije mens ook circulair.

Gewapend met een koptelefoon en een VR-bril (virtual reality) gaat de bezoeker het wilgenbos in, gevolgd door het pioniersbos, langs waterpartijen en een zonnebloemveld, een ongekend verrassende tocht. Felrood beschilderde stenen wijzen ons de weg, want we zijn alleen. In de koptelefoon klinkt een soms dreigende, dan weer geruststellende soundscape van PM O’ Sullivan; onweer gromt, vogels fluiten, de natuur ritselt in onze oren.

Je waant je in een wondere wereld. Bij zogenoemde ‘Spiritual Markers’ richt je de bril op een soort schild vol geheime tekens en plots zie je – vlak voor je ogen – verrassende 3D-beelden opduiken, ontworpen door studio Happy Ship. Kronkelende lianen, bloeiende planten, reusachtige stengelwezens en krioelende eencelligen. Op de vaak barokke tekst van Bram Esser openbaart zich een lustparadijs voor oog en oor.

In de regie van Floris Maathuis en Chantalla Pleiter is Wildpark De Pionier een sensitieve ervaring. In beeldende taal vertelt de wilderniswandeling over planten en al hun rijke namen, van kaasjeskruid tot gladde wilg. Halverwege ontmoeten we twee vrije mensen, een man en een vrouw; zij boetseert uit de klei beeldjes en hij staat aan de rand van het water en maakt muziek. Als bezoeker krijgen we een reusachtige boomzaag of trommelstokjes aangereikt waarmee we met hem muziek maken. Hij lijkt een soort Charon, de veerman die de mensen overzet naar het dodenrijk. Hij wuift iemand uit, een onzichtbaar persoon, en ik wuif mee.

Maar de tocht is meer. Er schuilt een waarschuwing in hoe wij omgaan met onze aarde, verslaafden die we zijn ‘aan goedkoop spul dat de Chinezen op de markt brengen’. Bovendien gaan de vloeivelden verloren, er komt een protserige nieuwbouwwijk, daartoe ‘moeten eerst al deze wilde bomen gekapt worden, want die passen niet in het beeld van de architect’. Zo lopen we eigenlijk door een bijna verloren wereld. Wat geweldig dat de pionierende vrije mens deze vrijelijk groeiende wildernis tot zijn biotoop heeft verkozen, waardoor we er met hun ogen anders naar kijken. Het zou niet mogen verdwijnen, dat is de onderliggende boodschap van deze actuele audiotour, we moeten die wildernis behoeden.

Beeld: Floris Maathuis