In White Rabbit vermengt theatergroep The Young Ones J.D. Salingers roman The catcher in the rye (1951) met de cultfilm Donnie Darko (2001) van Richard Kelly, voegt daar meer dan een snufje Lewis Carroll aan toe en plaatst dat alles in Zwolle, 1974.

De gebruikte muziek is al even eclectisch. Ze schiet via Elvis Presleys ‘Lonely this Christmas’ naar Labelles ‘Voulez vous coucher avec moi’, een punky uitvoering van ‘Walking in a winter wonderland’ en meer ingetogen nieuwe composities. Het is allemaal mogelijk in deze coming-of-age-voorstelling die helaas uiteindelijk vooral zichzelf overschreeuwt.

Het begin is sterk. Hoofdpersoon Phoney (Holden Caulfield in Salingers roman) bijt van zich af in de openingsmonoloog die vrij nauwgezet de eerste pagina’s van het boek volgt. Goed, de broer die naar Hollywood is vertrokken is nu naar Hilversum en Pencey Prep is het Christelijke Juliana internaat te Zwolle, maar acteur Pim Dekker maakt de woede en frustratie van zijn personage meteen invoelbaar.

Na de opkomst van zijn medeleerlingen vanuit de zaal, gevolgd door rector Steen en juffrouw Glas, gaat het mis. Het is ronduit pijnlijk op welke clichématige wijze regisseur Jeroen Kriek de rector en juffrouw laat spelen. Aniek Stokkers is een controle behoeftige non en Thomas Bernhard Hengeveld een geaffecteerd mompelende pater met belegen grappen die vooral zijn handen niet thuis kan houden.

Wie louter de film Donnie Darko heeft gezien, veert daarom meteen op als na ruim een kwartier het witte (en hier niet zo afschrikwekkende) konijn verschijnt dat vertelt dat deze wereld zal vergaan over elf uur, elf minuten en elf seconden. We hebben dan al kennis gemaakt met Alice – een mooie maar te kleine rol van Lune van der Meulen – en behendig gaan vanaf hier boek en film in elkaar over. Zo komen uit de film het onder water laten lopen van het internaat en het in brand steken van de stationwagon van rector Steen, maar volgen we Phoney net als in het boek op een tocht door de stad.

Wat beide met elkaar gemeen hebben, is dat in zowel film als boek het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een getroebleerde adolescent die geplaagd wordt door traumatische gebeurtenissen en meer en meer grip op de realiteit verliest.

Beide hoofdpersonages voelen zich onbegrepen en zien hun omgeving vooral als een vijandige. Beide krijgen uiteindelijk de kans het verleden te herstellen, met in deze voorstelling wél een gelukkig einde in tegenstelling tot de film. Mooi is ook hoe konijn Frank uit de film een invulling krijgt in White Rabbit.

Hoewel kennis van zowel Catcher in the rye als Donnie Darko een flinke meerwaarde aan het script van Paul Feld geeft, blijft ook zonder die voorkennis de voorstelling moeiteloos twee uren boeien. En irriteren. Want natuurlijk, Phoney verzet zich net als Holden Caulfield hevig tegen alle phoneys op deze wereld en het is logisch dat hij alleen maar uitvergrote nepfiguren tegenkomt. Deze worden gespeeld door jonge amateurspelers, die regisseur Kriek vrijwel constant als eenheid laat spelen. Of eigenlijk helemaal niet laat spelen. Op een paar zinnetjes na, schreeuwt iedereen en moet zich van een enkel register bedienen. Aan een of desnoods twee zusjes Phoebe heeft White Rabbit ook niet genoeg, nee, er komt een leger in unisono gillende Phoebes, waardoor wat de laatste pagina’s van The catcher in rye zo aangrijpend maakt, nu totaal overschreeuwd wordt.

Met White Rabbit markeert The Young Ones ook de overgang van de eigen theaterwerkplaats naar het grotere geheel van de Zwolse Theaters, of zoals ze zelf zeggen ‘zo geven we met ‘White Rabbit’ vorm aan onze transitie naar een nieuwe realiteit, een nieuwe eigenheid, op zoek naar een nieuw thuis.’ Herkenbare en minder herkenbare aanknopingspunten met de geschiedenis van het gezelschap biedt deze productie inderdaad te over. Maar in White Rabbit worden een dramaturgisch sterk concept en een geweldige hoofdrolspeler gehinderd door een regie die de jonge spelers – waarvoor het gezelschap in de eerste plaats is opgericht – amper een kans biedt zich te tonen.

Foto: Charlie Feld