Vier vrouwelijke dansers vragen het uiterste van zichzelf in een even formalistische als dierlijke dans. Het Duitse CocoonDance uit Bonn doet Nederland aan met een uitgemeten dans geïnspireerd door de jongste danstechnieken. Daarmee werpt de choreografie Vis Motrix nieuwe perspectieven op minimal dance.
Vis Motrix mag dan volgens de programmatoelichting geïnspireerd zijn door de technieken uit de hiphop, dat is niet de dansvorm waar je aan denkt bij het zien van dit werk. Eerder doet de choreografie denken aan de minimalistische dans van choreografe Krisztina de Châtel. Rafaële Giovanola danste lang bij Forsythe Company in Frankfurt, in 2000 richtte ze samen met dramaturg Rainald Endrass CocoonDance op in Bonn. Haar onderzoek richt zich op de integratie van verschillende danstechnieken. Met het intense en explosieve mannentrio Momentum (2016) putte ze uit de Crumping. Vis Motrix is een vervolg op dit werk, maar van een heel andere orde en met een cast van enkel vrouwen.
Alles draait om soberheid in deze voorstelling van nauwelijks drie kwartier. Terwijl de dansers – leotard en zorgvuldig opgestoken haar – verspreid door de ruimte als zwarte objecten op de witte vloer liggen en slechts een enkel lampje de ruimte verlicht, komt langzaam een torso in beweging. Als een ballonnetje blaast het zich in traag tempo op, zodat een holte ontstaat tussen het lichaam en de vloer. Even later belandt het in een impuls onverwachts weer plat op de vloer, alsof het een apparaatje is.
Langzaam komt er meer beweging in het aanvankelijk statische beginbeeld dat Giovanola schept. Meerdere lichaamsdelen komen in beweging, handen, ellebogen, knieën, voeten, benen. Maar alle handelingen van de fascinerend bewegende schaduwen zijn laag bij de grond. Op handen en voeten verplaatsen ze zich. Niet in de voor de hand liggende kruiphouding, maar juist andersom met de voorkant van het lichaam boven. Elke beweging van het lichaam doet er toe, zodat een geordend spel ontstaat vol mathematische precisie. Soms stampen ze op de grond en creëren ze zelf geluid, maar alles is in volledige beheersing.
Visueel is Vis (kracht) Motrix (motor) een hoogstandje, associaties te over. Niet alleen met een mechanische wereld, ook een dierenrijk komt voorbij – met name in de categorie insecten. Fysieke presentaties dwingen respect af. Vooral als het ritme van de eveneens sobere soundscape versnelt, het licht uitpakt en de bewegingen van de vrouwen intensiveren. In een bijna ritueel hoogtepunt proberen de vier vanaf hun handen en voeten rechtop te komen, om daarna even gecontroleerd weer op de grond te belanden.
Er zijn meer aanknopingspunten, maar vooral op dit moment in de choreografie is de taal van de hiphopdans te herkennen, die zo expliciet vertrekt vanuit grondbeweging en het spel met de zwaartekracht. Die magische poging tot ‘rechtop’ staan is ook meteen het moment waarop abstracte choreografie meer betekenis krijgt. Maar uiteindelijk gaat het leven verder, op de oude voet. Dichtbij de grond, met handen en voeten, in ijverige bescheidenheid.
Vis Motrix vertrekt vanuit het minimalisme en voelt wat gedateerd aan. Maar de collectieve vrouwenpower van Giovanola dwingt ook respect af. Vooral ten aanzien van het toegewijde en ambachtelijke bewegingsonderzoek dat ten grondslag ligt aan de choreografie. En zo creëert onderzoek ook betekenis.
Foto: Klaus Fröhlich
