Vader – die als ‘Ouwe’ door het leven gaat – is in de war. De oude acteur denkt dat hij King Lear is, de oude koning van Shakespeare, droomrol voor bejaarde toneelspelers. Heeft Lear drie dochters aan wie hij have en goed zal nalaten, Ouwe heeft twee zoons. Waar Lear van zijn dochters wil weten of ze van hem houden, vraagt Ouwe, gespeeld door de bejaarde Bram van der Vlugt, het aan zijn zoons. Eigenlijk komt Ouwe in Vaders & zonen alleen bij zinnen wanneer de Lear van Shakespeare ter sprake komt. Het einde der tijden lijkt nabij.

Vaders & zonen is een apocalyptisch stuk. Het is 2051 in Nederland, vijfendertig jaar na nu. De teloorgang van het klimaat heeft geleid tot een zondvloed, het water staat metershoog en de mensen verplaatsen zich per boot. In die ondergelopen wereld overheerst de islam, Nederland is een kalifaat geworden. Toneelspelen is daarin verboden. De bejaarde acteur Ouwe heeft zich in die ondergelopen wereld op de tiende verdieping van een torenflat verschanst. Hij woont daar met zijn zoon Abel (Thijs Prein), die een djellaba draagt. Het appartement is ingericht als een filmset, met spots en een regisseursstoel. Op de dag dat Ouwe tachtig wordt, komt de sinds lange tijd afwezige andere zoon, Karel (Merijn de Jong), op bezoek.

In deze surrealistische setting ontspint zich een onsamenhangende plot. De zoons proberen hun jarige vader een gedenkwaardige verjaardag te geven in een dreigende wereld waarin niets is, niets kan en niets mag. Veilig de straat op kan niet, gewoon de deur opendoen kan niet: overal loert het gevaar. In die sfeer halen ze herinneringen op, proberen ze hun vader te laten vertellen over zijn vader en over hun verdwenen moeder. Het is een wereld waarin meer verleden is dan toekomst.

In het programmafoldertje dat de voorstelling begeleidt, waarschuwt Bram van der Vlugt dat het hier géén well made play betreft. Dat is nogal een understatement. De tekst is rommelig, incoherent en mist vooral de noodzaak iets te vertellen, een soort van boodschap over te brengen.

Die verwarring zal vooral voortkomen uit de manier waarop het stuk is ontstaan. Acteur en schrijver Prein maakte een rondreis door de Verenigde Staten. Onderweg correspondeerde hij met een aantal bekende Nederlandse schrijvers over de relatie tussen vader en zoon. Auteurs zoals Arnon Grunberg, Ramsey Nasr, Tommy Wieringa en Arthur Japin schreven met Prein. Over die correspondentie is Gerardjan Rijnders, regisseur en co-auteur van Vaders &  zonen, nog eens heengegaan. Resultaat is een fragmentarische tekst, waarin de gestapelde genialiteit niet meer tot zijn recht komt. De afzonderlijke ‘handschriften’ van al die grootheden zijn verloren gegaan.

Vaders & zonen is een stuk waarin verwijzingen doorklinken naar de Bijbel en de Koran. Zo liggen ‘Karel en Abel’ wel erg dicht bij Kaïn en Abel, zowel in de Bijbel als in de Koran de twee oudste zonen van Adam en Eva, de eerste mensen op aarde. Ook die broers staan elkaar naar het leven. De zondvloed heeft dus ook hier toegeslagen en de Verloren Zoon keert huiswaarts.

Ondanks dat Rijnders als regisseur aan het roer staat, is het spel van Prein en De Jong middelmatig. Het enige wat Vaders & zonen wel de moeite waard maakt is de aanwezigheid van de 82-jarige Van der Vlugt. Nogal altijd is hij een fascinerend acteur. Zodra hij zijn mond opendoet, ben je weer bij de les.

Foto: Ben van Duin