Ik ben door jou. Die kerngedachte uit de Ubuntu-filosofie – dat we onszelf pas leren kennen door de relaties die we met anderen aangaan – is letterlijk en figuurlijk doorvlochten in de nieuwe track (theatrale route) van Alida Dors. In Reflections is de gehele schouwburg van Theater Rotterdam verbonden door een blauwe vlecht waarlangs verschillende performers de grenzen tussen het individu en het collectief verkennen.

Die vlecht is multi-interpretabel. Ze doet denken aan haar, maar hoe verder je komt in de track, hoe meer ze gaat lijken op een navelstreng of een wortel die de verschillende delen van het gebouw ‘voedt’. Het citaat van Victor Hugo dat door Linar Ogenia wordt aangehaald blijft in mijn achterhoofd spoken. Net als dat, in Hugo’s woorden, de straat de navelstreng is die het individu met de samenleving verbindt, is het in Reflections het theatergebouw dat het individu met een groter geheel verbindt.

Het spelen met meerstemmigheid of meerdere identiteiten is een rode draad in de performances die we zien. Ogenia doet dat met een monoloog van verschillende citaten, waarin naast Victor Hugo onder anderen Hannah Gadsby en de Delfonics de revue passeren. Roxy Verwey herhaalt de woorden ‘I Am’, gevolgd door grotere geschiedenissen en muziekstijlen die haar gevormd hebben. Beiden laten effectief zien hoe een individu niet een losstaand ding is, maar altijd gevormd wordt door de wortels die het deelt met anderen.

ARIAH LESTER heeft het vrij letterlijk over het ontstijgen van het individuele wanneer hij een verhaal deelt over een hallucinatie die hij ervaren heeft in Venezuela. In die hallucinatie waande hij zich in het lichaam van een andere vrouw, wiens aanwezigheid hij later nog steeds kon voelen. Gekleed als drag queen – waarmee hij de grenzen tussen het mannelijke en vrouwelijke al doet vervagen – vraagt hij zich hardop af wat dit betekent voor zijn eigen identiteit. Wie ben je nadat je fysiek hebt ervaren hoe het is om een ander te zijn? En wat betekent die individuele ervaring vervolgens voor een publiek? De onlosmakelijke link tussen het individuele en het collectieve is al een terugkerend thema in het werk van Arias en is ook hier prominent aanwezig: gewapend met een spiegel dwingt hij zijn publiek om zichzelf te confronteren en af te vragen welke onbeantwoorde vragen er in het eigen hoofd rondzweven.

Reflections is op haar sterkst en meest confronterend als er ook echt reflecties zijn. Zij het in de spiegel die Arias voorhoudt of in de dialogen die het publiek met elkaar aangaat op aanmoediging van Roxy Verwey en Naomie Pieter. Verwey en Pieter vragen ons om naar onze onbekende buren te kijken en met hen persoonlijke informatie te delen, waardoor de ideeën van gezamenlijkheid en onderlinge afhankelijkheid concreter – en meer confronterend – worden. Men moet door de gebruikelijke verlegenheid heen, maar in de meeste gevallen lukt het toch om kwetsbaarheid te tonen.

Tegelijkertijd is er ook een andere draad in de voorstelling die op zijn eigen manier interessant is. De performance van Sue-Ann Bel gaat meer over de viering van een individu: een charismatische diva die als een kameleon van persona kan veranderen om haar publiek te entertainen. Maar ook iemand die juist een gemeenschap opbouwt door haar publiek aan te spreken en mee te laten zingen. Zo worden op een andere manier de grenzen tussen de solist en de groep opgezocht.

Maar het is ook Bels performance die subtiel benadrukt hoe identiteit in de vorm van celebrity een vorm van kapitalisme wordt. Wanneer haar alter ego iemand aanmoedigt om haar haar aan te raken, grapt ze dat alleen de leden van de ‘golden route’ – die meer hebben betaald – daarvoor in aanmerking komen.

Dat onderscheid gaat wringen in de rest van de track: waarom wordt een publiek eigenlijk onderverdeeld in ‘regular’ en ‘golden’, terwijl deze performance het belang van onderlinge verbondenheid onderstreept? Ondanks dat de hogere prijs een gebaar van solidariteit is, impliceert de golden route een verschil in aanbod en toegang. Bovendien zijn de trajecten door de verborgen ruimtes van de schouwburg niet of moeilijker toegankelijk voor mensen met een fysieke beperking. De inhoud schuurt daardoor met de dramaturgie van de ruimte en de routes: het is een pleidooi voor gezamenlijkheid, maar de architectuur sluit bij voorbaat mensen uit.

Desondanks overtuigt Alida Dors met een breed pallet aan kunstenaars en artistieke genres, waardoor het centrale thema steeds vanuit andere invalshoeken belicht wordt. Na een energieke hiphop-choreografie – het meest uitbundige toneelbeeld van de avond – eindigt de track met een spotlight op spoken word kunstenaar Lamin Barrow, die I am because of you verbindt aan zijn identiteit als jonge queer man en de relatie die hij heeft met zijn familie en de wereld om hem heen. Een mooi slotakkoord.

Foto: Mark Bolk