Het is een feestavond aan het hof en de hertog en de hertogin, broer en zus, geven een voorstelling voor hun gasten. De hertogin wil een opera, vol mythologische motieven, Griekse verwijzingen, tragiek en tranen. Zij kiest voor Ariadne auf Naxos. Maar de hertog kiest voor een operette, Zerbinetta en haar vrijers. Door allerlei verwikkelingen, ruzies en tijdgebrek moet de Hofmeester besluiten tragedie en komedie in elkaar te schuiven.
Richard Strauss’ opera geniet bekendheid als de verbinding tussen hogere en lagere cultuur. Voor de jubileumvoorstelling Starring#22: Naxos van de 50-jarige Haarlemse Toneelschuur maken regisseurs en spelers Steef de Jong en Minke Kruyver een feestelijke, rijkgeschakeerde en vrolijke versie van deze komische opera of tragische operette. De Jong geniet terecht grote bekendheid om zijn uitvouwbare, kartonnen pop-up-decors. Nu maakt hij daar volop gebruik van met een cast van jonge Haarlemse spelers die op elegante, uitbundige wijze, als in de allerbeste traditie van de commedia dell’arte, vormgeven aan Steefs wondere wereld.
Er is nog een bijzonderheid aan deze Starring#22-productie. De regie monteert de eenakter Pitten (1918) van Herman Heijermans pardoes in dit verhaal. Dat stuk is een verrukkelijke satire op onwelwillende, ijdele acteurs en actrices van die tijd; mevrouw Lobo en mevrouw Bouwmeester worden met name genoemd. De titel ‘pitten’ duidt op toneelspelers die uit luiheid de boel rekken en ophouden. Heel erg fijn is de aandacht die vooral De Jong besteedt aan oude toneelmachinerieën die bliksem, storm en zee op even ingenieuze als bekoorlijke wijze weergeven.
De opera is ideaal geschikt voor De Jong. Met voorstellingen als Straussvogel en Steefs Operette Uurtje hield hij al een hartstochtelijk pleidooi voor de operette. Nu maakt hij de discussie tussen ernst en amusement tot onderwerp van deze voorstelling. Dat leidt tot een heerlijk resultaat, waarin de speelstijl van de jongeren perfect harmonieert. De uiteindelijke voorstelling krijgt de naam Ariadne en Zerbinetta en haar vrijers auf Naxos, waarin Otje Dekker als de treurende Ariadne de ouderwetse speelstijl vertegenwoordigt en Teuntje Heerkens als Zerbinetta de oogverblindende operrettekoningin. De regie is zo inventief om zelfs sprekende deuren te introduceren, vertolkt door een enthousiaste Belle Broeke en een droogkomische Stéphanie Korbee.
Een uitvoering als deze maakt duidelijk dat theater de kunst van de illusie is: een reep bordkarton kan een boom voorstellen, een deur met een gezicht een sprekende deur, rotsen leven en de zee golft als stroken papier langs elkaar worden geschoven. Alleen al om de herwaardering van operette en toneelmachinerie, plus de prille cast, is dit een uitgelezen vertoning.
Foto: Pieter van den Boogert
