In het muziektheaterstuk Sonder volgen we een vrouw die langzaam vereenzaamt. Componist Stan Geurts traceert haar geestelijke ondergang met verschillende muziekstijlen.

Eerst denk je nog dat er drie verschillende vrouwen centraal staan in Sonder, de nieuwe voorstelling van Collectief Ludvik. De openingsscène heeft een beetje een Drie zusters-vibe: de vrouwen delen hetzelfde appartement en lijken daar muurvast te zitten: hun gezamenlijke zang is zó opzichtig vrolijk dat meteen duidelijk wordt dat ze naar elkaar, zichzelf en het publiek de schone schijn willen ophouden.

Naarmate de voorstelling vordert blijkt het echter om één en dezelfde vrouw te gaan, die door Anne Wielink, Milou Peters en Maartje Goes gezamenlijk wordt gespeeld. In het libretto van Jibbe Willems komen we er langzaam achter wat er met haar aan de hand is, terwijl we haar door haar leven volgen: de vrouw verliest steeds meer de connectie met de buitenwereld, en uiteindelijk ook met zichzelf.

De sporadische afspraakjes die ze via dating-apps heeft bieden geen uitkomst – ze eindigt altijd alleen op de bank. Van hechte vriendschappen is geen sprake, en ook uit haar werk lijkt ze geen plezier meer te kunnen putten. Zingend proberen de actrices de existentiële leegte op afstand te houden, maar dat kost steeds meer moeite.

Waar het portret van eenzaamheid dat zo geschetst wordt enigszins clichématig blijft, wordt Sonder sterker zodra het de kaders van het realisme verlaat. Op een avond maakt de vrouw een seksuele ervaring met haar eigen huis mee: ze raakt verstrikt in een innige omstrengeling met het behang, dat zich tot mens heeft omgevormd. Zo ontpopt de voorstelling zich tot een spookverhaal met een mooie centrale metafoor: eenzaamheid als psychische energie die tot in de vezels van een huis doordringt en de bewoners blijft infecteren.

Stan Geurts laat zijn composities vloeiend meebewegen met de mentale toestand van de vrouw. Waar de muziek aan het begin nog opgeruimd en musicalachtig klinkt, sluipen naarmate de vrouw haar grip op de werkelijkheid verliest steeds meer opera-invloeden het stuk binnen. De verhevigde emotie die het genre kenmerkt heeft een dubbel effect: het communiceert zowel de bevrijding die de vrouw ervaart als ze zich aan haar waanzin overgeeft, als de onderliggende tragiek van vereenzaming – een maatschappelijk probleem dat ook na de coronacrisis onverminderd actueel blijft.

Foto: Sjoske Buursink