Vertwijfeld kijken de mannen naar het publiek. Ze poseren alle drie als naaktmodel voor een tekenaar, een beetje kuis weggedraaid, standbeelden bijna. Maar hun gezichtsuitdrukkingen zijn niet leeg of statisch. Bij de een lijkt een soort nieuwsgierigheid door te schemeren, bij de ander zie je meer angst, bij de derde misschien wel verdriet of eenzaamheid. Samen spelen ze dezelfde jongen, Ted, in de voorstelling Schuldig Kind van Het Nationale Theater. In regie Belle van Heerikhuizen volgen we de ervaringen van Ted, die als tiener, jongere en volwassene terugblikt op de intieme en seksuele gebeurtenissen uit zijn jeugd.

De naam Ted verwijst naar schrijver, dichter en beeldend kunstenaar Ted van Lieshout, bekend van veel boeken en gedichten voor kinderen, maar hij schrijft ook voor volwassenen. Zijn romans Mijn meneer (2012) en Schuldig kind (2017) vormden (mede) de inspiratiebronnen voor deze voorstelling over een jonge homoseksuele jongen die een soort relatie en ook andere intieme ervaringen heeft met meerderjarige mannen.

Dat klinkt misschien nogal zwaar, maar toch is Schuldig kind een vaak luchtige en vooral meeslepende voorstelling. Het doeltreffende decor met snel draaibare rode bank in het midden en een show-achtige spiegelachtergrond (ontwerp Koen Steger) biedt intimiteit, maar matcht ook mooi bij de opzwepende muzikale scènes.

Acteurs Bram Coopmans, Florian Myjer en Sander Plukaard spelen Ted in al zijn gelaagdheid en tonen zijn gedachten, twijfels, trots en gekkigheden. Een slimme keuze van de regisseur om een personage door drie zulke verschillende acteurs te laten spelen, want ieder van hen weet je op unieke wijze mee te voeren in een deelaspect van de ervaringen van Ted. Ze tonen het onbevangen jongensachtige enthousiasme, de onzekerheid, de verleidingskracht, de afhankelijkheid, en allerlei andere facetten van Ted in hun eigen persoonlijke kleur en timbre. Voor het gemak van de dialoog spelen ze afwisselend ook wat andere personages zoals de ‘meneer’, de man in het zwembad en de man met een tientje voor het aftrekken. En ze spelen ondertussen ook nog steeds Ted.

Ted die een buitenbeentje is omdat hij gepest wordt, stiekem homo is en kunstenaar in hart en nieren. Ted wiens vader is gestorven en die gezien wil worden en liefde wil ervaren. Wat eerst een unieke en onschuldige vriendschap met een volwassene lijkt, wordt in kleine stapjes steeds schever. Doordat ‘meneer’ steeds benadrukt dat Ted niets hoeft te doen wat hij niet wil, en zich verontschuldigt als hij te ver gaat, wordt treffend invoelbaar hoe verwarrend zo’n relatie is voor een jong mens.

Naarmate zijn behoefte aan bewondering en waardering door ‘meneer’ groeit, verlegt hij zijn grenzen ook steeds een beetje. Soms zorgt dat voor vrolijke kriebels die hem vanbinnen doen juichen en schreeuwen (‘Waaah, jullie raden nooit wat ik net heb gezien, een piemel!!!’) of voelt hij zich trots over het geheim dat hij nu deelt met zijn ‘echte vriend’. Maar zijn schaamte en onzekerheid krijgen minstens evenveel ruimte.

Denk eens terug aan wat je voelde bij de eerste verleidelijke blik die je trof, de eerste aanraking, de eerste kus. Spanning, afschuw, verwondering, angst, verbondenheid, schuld… Elke aan intimiteit of seksualiteit verwante ervaring roept een stroom van gevoelens op. En hoe jonger of hoe meer onervaren je bent, des te lastiger is het om met die gevoelens om te gaan. Dat gegeven maakt Schuldig kind treffend inzichtelijk.

En de voorstelling bevat nog veel meer herkenbare emotionele worstelingen, want wie heeft er nooit getwijfeld aan zijn seksuele geaardheid of aan de gelijkwaardigheid binnen een relatie? Neem het aangrijpende moment waarop ‘meneer’ Ted aankijkt en hem oprecht zegt: ‘jij bent precies goed zoals je bent’. Hoewel het een integere erkenning van Teds bijzonderheid is, krijgt ‘meneer’ hierdoor ook meer macht binnen hun steeds verder scheefgroeiende verhouding. Zo zit Schuldig kind vol veelkleurige psychologische inzichten die recht doen aan de gevoelens van iedere jongere die een weg zoekt over het pad van liefde en seksualiteit.

De voorstelling is weliswaar zeer genuanceerd, maar niet over pedofilie zelf. Seks tussen kinderen en volwassenen is nooit acceptabel en als dit toch gebeurt zit de volwassene altijd fout. Schuldig kind is wel genuanceerd over gevoelens en gedachten, schuld en onschuld, dader en slachtoffer. Daarmee breekt de voorstelling het discours hierover een stukje verder open. Over al die complexe thema’s heen voert uiteindelijk het gevoel van erkenning de boventoon: jij bent waardevol zoals jij bent en al je twijfels en emoties mogen er zijn. Dat maakt Schuldig kind ook een hele bekrachtigende voorstelling.

Foto’s: Fred Debrock