Twee rijen hoog stapelen de dansers hun gekromde lichamen om een muur te vormen tussen Roméo en Juliette. Al richt het ensemble slechts zijn rug naar de toeschouwers, de barrière die wordt opgeworpen heeft onmiskenbaar een menselijk gezicht. Het gewicht van de massa maakt het samenzijn van de twee jonge mensen onmogelijk. Regisseur en choreograaf Sasha Waltz roept tijdens Roméo et Juliette, de eerste artistieke samenwerking van Het Nationale Ballet en De Nationale Opera, vaker treffende beelden op. Daar wordt niet lang bij stilgestaan, maar de beelden beklijven omdat er een diepere betekenis aan ten grondslag ligt.

Roméo et Juliette is eigenlijk geen opera en ook geen ballet, maar een dramatische symfonie voor soli en koren van Hector Berlioz (1839). Berlioz pleegde voor zijn symfonie al een aantal flinke ingrepen in Shakespeares verhaal. Aan zijn muzikale compositie werd voor het eerst in de twintigste eeuw een aantal choreografische interpretaties gegeven. Nationale Opera & Ballet toont nu een recente, maar ook tijdloze vertaling van Waltz. Ooit kwam zij naar Nederland als student van de School voor Nieuwe Dansontwikkeling, nadien heeft zij een glansrijke carrière opgebouwd waaruit onder meer deze Roméo et Juliette (2007) als het resultaat van een prestigieuze samenwerking van onder meer de Parijse Opera en de Scala in Milaan voortkwam. In Amsterdam brengen de dansers van Het Nationale Ballet, de solisten Alisa Kolosova (alt), Benjamin Bernheim (tenor) en Paul Gay (bas), de zangers van het koor van De Nationale Opera en de musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest (dirigent: Kazushi Ono) de tragedie van de Capulets en de Montagues op het toneel.

Twee grotendeels over elkaar geschoven, schuin oplopende platen vormen een verhoging op de toneelvloer. Toch lijkt dit hellende vlak, dat een andere balans van de dansers vraagt, hen weinig te deren. Het bovenste deel wordt steeds verder omhoog geheven totdat het later als een open boek op het toneel ligt. De suggestie van een balkon is dan ook eenvoudig gemaakt, maar het stijgende deel van de vloer symboliseert net zo goed een ander universum, als twee werelden die steeds verder van elkaar verwijderd raken. Ook in de kostuums – zwart en wit – is de strijd alomtegenwoordig. Alleen tijdens het bal bij de Capulets is er een warme gloed zichtbaar. Het koor draagt hoofddeksels, waarvan de hoekige of juist ronde hoeden niet alleen contrasteren in vorm, maar ook associaties oproepen met orthodoxe kleding.

De uitdaging voor de dansers – interessant en soms wat te hoog gegrepen – ligt vooral in het bewegingsmateriaal van Sasha Waltz. Er wordt gevochten en gefeest, en veelvuldig omhelsd. In de bewegingen, of ze nu een meer illustratief of wat abstracter karakter hebben, echoën heftige of lichtere emoties door. Kort afgemeten maar fel uitgevoerde armbewegingen als ingehouden woede en frustratie, of uitgelaten en zwierige rondedansen waarbij de danseressen ook de dansers kort optillen.

Verschillende scènes blijven lang nazingen, zoals het liefdesduet tussen Roméo en Juliette na het feest bij de Capulets. Niet het balkon, maar de tuin is plaats van handeling voor een samenzijn, waarin Igone de Jongh een gevoeligheid toont die we nog niet vaak van haar zagen. Ook de lange slotscène waarin Le Père Laurence (bas Paul Gay) een vurig en roerend pleidooi voor vergeving en verbroedering houdt, terwijl beide families inmiddels in groten getale aan beide zijden van het toneel staan is indrukwekkend.

In Roméo et Juliette gaan jonge mensen ten onder in een draaikolk van eerzucht en strijdlust van rivaliserende families. In de vertaalslag van Sasha Waltz is de sprong van Shakespeare naar de huidige tijdgeest, waarin conflicten tussen culturen en godsdiensten en het opwerpen van grenzen inmiddels onderwerp van de dagelijkse realiteit zijn, snel gemaakt.

Roméo et Juliette van Nationale Opera & Ballet bevat zorgvuldig uitgesponnen scènes waarin de thema’s zowel in de dans als in de muziek steeds verder verdiept worden. Dat laat een blijvende indruk achter. Als de voorstelling een voorbode is van hoe het Amsterdamse huwelijk gaat verlopen, dan belooft dat veel goeds.

Foto: De Nationale Opera