De argeloze bezoeker van het Over het IJ Festival in Amsterdam-Noord gaat er misschien aan voorbij, maar hier op de voormalige werven van de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij ligt een enorme industriële erfenis. De betonnen hellingen, de stoere kranen, de fabriekshallen, de spoorlijnen die er lopen, het roept een robuuste sfeer op van scheepsbouw.

Hier, tussen 1894 en 1979, lag een van de grootste scheepswerven ter wereld; in 1937 zelfs de grootste. Tijdens het festival is voor het eerst een audiotour te beluisteren, Remember the good times / NDSM-werf. Een app leidt de bezoekers rond over de werf langs plekken waar je niet snel komt. Via de koptelefoon beluisteren we verhalen en herinneringen van vroegere werknemers. Op sommige plekken staan we stil en kijken, met een tablet in de hand, naar videobeelden die precies samenvallen met de plek waar we staan. Vroeger en nu zijn zichtbaar.

De app is gemaakt door TG Space in samenwerking met Pocket Guide. De stemmen van Juda en Janni Goslinga spreken ons toe op tekst van Petra Ardai; zij verhalen over havenarbeiders, lassers, de metaalbewerkers, de klinkers, scheepstekenaars, kortom, de tientallen beroepen die verbonden zijn met de scheepsbouw. De geluiden van toen klinken door de koptelefoon, dichtbij en echt, zodat je je waant in een voorbije wereld. De tour begeleidt ons door de geschiedenis van het terrein. We staan stil bij de herdenkingsnaald, onthuld in 1944, van Daniël Goedkoop, de eerste directeur van de werf. Over de werf weerkaatste elke ochtend het signaal dat de werkdag begint. We zien beelden van de tewaterlating van een van de machtige schepen die de werf verlieten, waaronder paradepaardjes als Oranje, Johan van Oldenbarnevelt en Marnix van St. Aldegonde, luxe passagiersschepen die tot in de verste uithoeken van de internationale wateren voeren.

Mooi is de observatie dat op de wereldzeeën altijd ‘wel een schip voer van de NDSM’ voer en dat er van deze werf nooit een ‘naar de kelder was gegaan’. De beschrijving van de teloorgang van de werf is aangrijpend. De mannen die voor hun werk vechten, de stakingen, de dodelijke cocurrentie vanuit Japan waardoor de werf in 1979 moest sluiten. Ook de beroemde Februari-staking in 1941 met het beeld van de Dokwerker als symbool is hier begonnen: werknemers op de werf kwamen in opstand tegen opkomend antisemitisme.

De travelguide speelt op een mooie, subtiele manier in op heden en verleden. De werkeloze werknemers komen bijeen in een kantine, de Baanderij. Kunstenaars en tal van bijzondere horecagelegenheden hebben Noord ontdekt als een hotspot. Er heerst nu een uitbundige sfeer, zeker tijdens zomerse dagen en avonden, maar wie de tour Remember the good times heeft gevolgd, kijkt met andere ogen om zich heen. Industrieel erfgoed dient in de herinnering te blijven voortleven, dat is de indrukwekkende betekenis die we aan de NDSM-werf kunnen toedichten. Prachtig en indringend is deze hommage aan het verleden.