Wat gebeurt daar? Hoe wonderlijk. Een acrobaat nodigt een oudere dame uit het publiek uit in de piste. Hij begeleidt haar als ze aarzelend op de rug van een acrobaat op knieën stapt, waarna de dame – via nog een rug – eindigt op de schouders van een staande acrobaat. Daar staat ze: fier en rechtop. Het is verbazingwekkend dat deze vrouw zoveel vertrouwen heeft in artiesten die een uur eerder onbekenden voor haar waren.

Dit is een indrukwekkende scène met betekenis: als mensen elkaar steunen, vertrouwen geven, er voor elkaar zijn, dan zijn ze tot veel in staat.

Dat gevoel van overgave is in het begin van de boeiende voorstelling Reclaim van het Belgische Théâtre d’Un Jour ver te zoeken. Vier acrobaten kruipen als wilde beesten over de vloer, wolvenmaskers in de vorm van kadavers op het hoofd. Ze grommen en brullen en kronkelen tussen de toeschouwers door, kruipen over hun schoten. En dan is er ook nog een hakblok en de man die dreigend met een aks in het rond zwaait.

Agressie, duisternis en ongemak komen dichtbij. De toeschouwers zitten in een intieme, ronde circustent met hun neus op de acrobaten en muzikanten. Die kunnen ze bijna aanraken. Later zal de grens nog veel meer vervagen. Het spektakel maakt je behoedzaam, in ieder geval in het begin, maar werkt daarna als een magneet. Hier wil je niets van missen. Het is een magische belevenis die beklijft en binnenkort ook is te zien op Circusstad in Rotterdam.

Théâtre d’Un Jour is het gezelschap van de Belg Patrick Masset. Zijn hedendaags circus bestaat sinds 1994, al noemt de artistiek leider het zelf geen circus. Hij praat liever over shows waarin hij disciplines aan elkaar knoopt. In dit geval voortreffelijke acrobatiek met livemuziek en opera, zelfs met poppenspel.

Bij Reclaim staan vijf acrobaten, een operazangeres en twee cellistes in de piste. De disciplines lopen door elkaar. Sopraan Blandine Coulon vertolkt aria’s over leven en bidden, zoals Bachs Erbarme dich, soms zuiver zingend op de schouders van een acrobaat. De cellistes worden soms opgetild en musiceren in de nok van de tent.

Meer nog dan een voorstelling is Reclaim een beleving. Onontkoombaar en direct. Het stuk is licht gebaseerd op sjamanistische oerrituelen van de Ko’ch-volkeren uit Centraal-Azië, die de ongelijkheid tussen man en vrouw willen opheffen om tot een betere wereld te komen voor volgende generaties. Masset kwam op het idee na het lezen van ‘La ciel et la Marmite’ (‘De hemel en de kookpot’), een boek van Sylvie Lasserre over vrouwelijke sjamanen.

De artistiek leider van Théâtre d’Un Jour heeft de handelingen van de oorspronkelijke Ko’ch-ceremonie losgelaten en een eigen theatraal ritueel gevormd. Het dierlijke van de mens ligt er dik bovenop, de hoop op vooruitgang ook. De positie van de vrouw wordt in de voorstelling steeds belangrijker.

In de piste bewegen vier mannelijke en een vrouwelijk acrobaat, al zitten ze meermaals ook anoniem op de houten banken tussen het publiek. Acrobate Chloé Chevallier, zie haar als de leidsvrouw in de ceremonie, heeft een pop bij zich in de vorm van een kind. Het draagt een blauw jasje en heeft grote ogen die nieuwsgierigheid en onschuld uitstralen. De acrobate schermt het kind af voor wat komen gaat.

Dat is een bruut ritueel, in ieder geval in het begin. Mannen paraderen synchroon door de piste, armen omhoog, armen naar beneden, terwijl ze staccato ‘za-za-za’ roepen. Ook kronkelen acrobaten als beesten door elkaar. Het is een animistisch ritueel, waarbij de goede geesten worden verleid een leger te vormen om te strijden tegen de kwade. Dat moet een betere wereld voor het kind en volgende generaties veiligstellen. Er is geen directe verwijzing naar de wereld van vandaag met oorlogen en klimaatverandering, maar die is voelbaar.

Het bijzondere, ook ontroerende van deze voorstelling, is dat vanaf de tribune die betere wereld zichtbaarder wordt; de artiesten hebben alsmaar meer zorg voor elkaar. Dat doen ze met een mix van overtuigende zang, subtiele strijkmuziek en knappe acrobatiek in een spannend, theatraal, afgemeten opgebouwd schouwspel.

De rol voor de toeschouwers groeit. Een enkeling wordt opgetild en gedragen. Anderen worden persoonlijk aangesproken in uiteenlopende talen: Engels, Frans, Spaans. De gezichten van artiest en toehoorder dicht bij elkaar. Een handje helpen? De artiesten nodigen de toeschouwers daarvoor uit.

Het is een trend in het hedendaags circus om het publiek nauw te betrekken bij de acts. Bij Reclaim gaat dat vanzelf. Dat laat niet onberoerd. Want ja, als je een betere wereld wilt dan kun je maar beter een steentje bijdragen.

Circusstad heeft bijgedragen aan de reiskosten voor deze recensie.