Ze gaan de wereld verbeteren, en wel vannacht. Dat is wat de twee advocatenmannen in RECHT concluderen na een beetje (te veel) drank in de club. Op de vooravond van het 75e jubileum van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, een speech die ze eigenlijk deze avond moeten schrijven, verzanden ze in een cynische, benevelde en vertwijfelende dialoog over wat rechtvaardigheid eigenlijk is.

RECHT is het tweede deel in het drieluik De Klap (volgend op KRANT in 2022 en voorafgaand aan HULP in 2024) dat muziektheatergezelschap De Veenfabriek maakt over ontwrichtende, globale gebeurtenissen. Centrale vraag: waar doe je goed aan? Met RECHT levert schrijver en regisseur Joeri Vos een scherpe, geestdriftige tekst af, waarin twee op het eerste oog clichématige types zich gaandeweg steeds meer ontwikkelen tot invoelbare personages. Het geinige gepingpong van spreektaalzinnetjes in werkjargon en inside jokes tussen twee vrienden ontwikkelt zich moeiteloos tot snedige filosofische gedachten over rechtvaardigheid en wetstelsels.

Spelers Phi Nguyen en Roland Haufe nemen deze mannen voor hun rekening en dat doen ze met een vlammende verbale en fysieke kwaliteit. Wat heerlijk om naar deze twee te kijken, naar alle emoties en eigenschappen die zij in deze personages gieten: de wroeging, de vermoeidheid, het onverdiende zelfvertrouwen, de toenemende bezopenheid.

Exemplarisch is de scène waarin Nguyen aan Haufe het Esequiba-conflict uitlegt, een lap grond tussen Venezuela en Guayana waar het dankzij Spaans en Nederlands kolonialisme in de vijftiende eeuw vandaag de dag nog steeds trammelant is. De ongecontroleerde motoriek van vorderende dronkenschap wordt zijn eigen choreografie; de vurige monoloog wordt haast poëtisch door de aangeschoten spraakpatronen en tussenzinnetjes. Tekst, beweging, spel en muziek vloeien hypnotiserend in elkaar over.

Nguyen en Haufe worden bijgestaan door Niki Verkaar en Milena Haverkamp als danseressen van de club, die, samen met ons als publiek, hun gasten en diens ontsporing met een glimlachje observeren. Ze kletsen mee, ze serveren drankjes, maar ze laten de mannen en hun wereldproblemen ook vooral hun eigen gang gaan. Het leven gaat intussen gewoon door. Bij het plot worden Verkaar en Haverkamp nauwelijks betrokken, hun personages zijn vooral actief in de intermezzo’s, waarin Verkaar paaldanst en Haverkamp zingt. Weliswaar voegen die intermezzo’s wel een welkome variëteit toe in een verder toch vrij talige voorstelling.

De sfeer van de scènes wordt door de muziek neergezet. In het toneelbeeld hebben muzikanten Bastiaan Woltjer, Shanice Redan en Berend Jak een eiland gecreëerd van elektronische-, en enkele blaas- en strijkinstrumenten. Ze schakelen effectief tussen opzwepende en zwoele clubmuziek.

Het toneelbeeld bestaat uit drie delen: het muziekeiland, het paaldansplatform, en de lounge met bank en tafel waar Nguyen en Haufes personages rondhangen. Het is in deze opzet dat de tekstuele en dansante elementen weleens met elkaar in de clinch liggen. Het paaldansplatform neemt een groot deel van het speelvlak in beslag, wat de spelers vaak naar het zij- en achtertoneel drukt. Meer dan eens worden scènes belemmerd door het lege platform op het voortoneel.

Samen met de zeven aanwezige spelers en muzikanten ploeg je echter door deze nacht, die prikkelend begint en verdovend eindigt. De personages zijn draken met kleine hartjes: you love to hate them and you hate to love them. Ze tieren over de ongelijkheid van het internationale rechtssysteem, ze erkennen de privileges die zij zelf hebben, en toch hebben ze in hun lichamen nog altijd dat zuidassige klootzakkerige. Ja, de firma moet inderdaad een vrouw van kleur aannemen, maar ze mansplainen ook het woord mansplainen tegen de danseres van de club.

In het klein vertegenwoordigen deze mannen de complexiteit van grote systemen: voorzien van alle goede intenties, maar ooit opgezet door mensen zonder die intenties, en daardoor met diepe sporen van een gewelddadige geschiedenis. Hoe beweeg je je, bijvoorbeeld als advocaat binnen internationaal recht, door dat systeem? Hoe maak je daar het beste van? RECHT stelt grote en ingewikkelde vragen, en geeft (gelukkig!) geen eenduidige antwoorden. De voorstelling toont slechts de mensen en de menselijkheid binnen dat systeem en laat je als toeschouwer je eigen conclusies trekken.

Foto: Isabelle Renate de la Poutré