Medicijnbuisjes, doktersjassen en een gevaarlijk wit goedje. In muziektheatervoorstelling De Nederlandsche Cocaïnefabriek volgen we handelsreiziger Lucien, die legale, medicinale cocaïne aan de man brengt tijdens de Eerste Wereldoorlog. (meer…)
In Provo 2.0 trekt muziektheatergezelschap Tafel Van Vijf een lijn tussen de Provo-beweging uit de jaren zestig en modern activisme. De voorstelling vermijdt echter een interessante blik op hedendaags verzet en biedt in plaats daarvan een voorspelbare en moralistische blik op de verderfelijke werking van sociale media.
Provo 2.0 begint, net als de voorganger De Nederlandsche Cocaïnefabriek, in de foyer. Daar krijgt het publiek een ‘bingokaart’ in de handen gedrukt en lopen we langs verschillende banners waarop de verschillende acties van Provo zijn afgebeeld. In de vroege jaren zestig bedachten de jonge leden van die beweging verschillende mediagenieke acties om sociale problemen aan de orde te stellen, van rookverslaving tot milieuvervuiling tot vrouwenrechten, en brachten daarmee een maatschappelijk gesprek op gang. Door de vragen op de bingokaart (welke problemen spelen nu nog? wat zou je nu zelf willen aanpakken?) wordt het publiek uitgedaagd om de link met het heden te leggen.
De voorstelling zelf lijkt dat in eerste instantie ook te gaan doen. We maken kennis met Jasper (Dalorim Wartes), de kleinzoon van een van de bekendste Provo-leden, ‘anti-rookmagiër’ Robert Jasper Grootveld. Diens nazaat bewandelt uiteindelijk hetzelfde pad als zijn opa. Nadat zijn vader aan de gevolgen van longkanker is overleden, neemt hij een woedende rap naast het sterfbed op. Als hij die het internet opslingert, wordt het al gauw een succes dat naar meer smaakt – en samen met zijn vriend Bart begint hij nieuwe acties over andere maatschappelijke onderwerpen te verzinnen.
Het probleem met deze aanpak is dat schrijver Enver Husičić en regisseur Stijn Dijkema het vanaf het begin framen als een cautionary tale. De voorstelling begint nadat Bart als gevolg van een van de acties om het leven is gekomen, en Jasper reconstrueert vervolgens hoe het zo ver heeft kunnen komen. Zo komt de nadruk vooral te liggen op de gevaren van activisme, en worden de eventuele argumenten vóór de noodzaak van maatschappelijk verzet vrijwel buiten beschouwing gelaten.
Daarnaast lijkt Jaspers voornaamste drijfveer voor de acties ook eerder het aantal volgers dat het hem oplevert dan een gevoel van onrecht. Op het podium wordt het aantal subscribers in fel oplichtende cijfers bijgehouden, en Jasper wordt steeds toegesproken door het ‘algoritme’ (Floor van der Niet), dat hem aanmoedigt om steeds gevaarlijkere acties te verzinnen om zijn achterban te laten groeien. De makers sluiten zich zo aan bij een vaakgehoord rechts cliché over activisten – dat ze het voor hun eigen meerdere eer en glorie doen.
Het is natuurlijk meer dan oké om een voorstelling te maken over de verslavende werking van sociale-media-succes, maar de aanpak van Tafel Van Vijf kent verschillende problemen. Ten eerste is het verhaal van begin tot eind voorspelbaar – we weten dat Bart zal sterven, en de opbouw biedt geen enkele verrassing: inderdaad is het een gevolg van de door het algoritme aangevuurde wens om steeds groter en gekker te gaan.
Ten tweede laten de makers inhoudelijk ontzettend veel liggen in hun monomane focus op het gevaar van social media. Facebook, WhatsApp, YouTube, Twitter, TikTok en Instagram hebben immers ook een positieve rol gespeeld in modern verzet: bewegingen als #metoo, Black Lives Matter en Extinction Rebellion hadden zonder sociale media nooit zo groot kunnen groeien, en we waren bij voorbeeld veel minder op de hoogte geweest van de genocide die Israël in Gaza uitvoert.
Ook het interactieve gedeelte van de voorstelling schiet tekort, zeker in vergelijking met het intelligente game design van De Nederlandsche Cocaïnefabriek. Waar we in die voorstelling constant met interessante dilemma’s werden geconfronteerd, en onderling streden om het bedrijf zo goed mogelijk te leiden, kunnen we nu steeds slechts kiezen tussen twee vergelijkbare ludieke acties, met nauwelijks effect op de voorstelling. Alleen aan het slot wordt het even spannend, als we zelf mogen kiezen of Bart zijn fatale actie doorzet (wat het grootste deel van het publiek, opvallend genoeg, ook met overgave doet – wat dan wel weer mooi de zieke sensatiezucht van de gemiddelde burger onderstreept).
Tot overmaat van ramp nodigen de makers aan het slot een deel van het publiek uit om te discussiëren over wie er nu de meeste schuld draagt voor de tragedie. Het is zelden interessant om willekeurige bezoekers hun mening te horen geven, en Provo 2.0 draait dan ook uit op een dodelijk saaie reeks vox-popjes. Dat ‘de politiek’ of ‘het kapitalisme’ als mogelijke daders ontbreken is bovendien tekenend voor het totale gebrek aan doordachte systeemkritiek die de makers in hun voorstelling leggen.
Vooral dat laatste, het zeurende gevoel van laf politiek centrisme dat door de voorstelling blijft waren, is pijnlijk. Wat een spannend onderzoek naar het hoe en waarom van activisme had kunnen worden, blijft daar angstvallig van weg. Het voelt onbegrijpelijk dat je een voorstelling op de Provo-beweging baseert en het politieke gesprek, in een tijd waarin zowel de rechtsstaat als de leefomgeving wordt afgebroken, vervolgens letterlijk en figuurlijk links laat liggen.
Foto: Yuri van der Hoeven
Ik reageer op de recensie over de jongeren voorstelling Provo 2
Als belangstellende en al heel lang werkend met jongeren bezocht ik de voorstelling.
Ja de makers snijden een ander thema aan dan dat de schrijver van de recensie graag zou willen. Het voeden van ego en het scoren van likes . Mag dat niet? Wat zij in deze voorstelling aanraken en met elkaar onderzoeken is misschien wel een van de grootste oorzaken van wat misgaat in deze maatschappij en is een onderwerp heel dicht bij jongeren zelf . . De vraag ben je bezig met wat je zou willen veranderen of ben je bezig met je ego opkrikken . Als ik om mij heen kijk en als ik naar Trumpjes kijk en anderen en al die zich zelf voortdurend likende selfies vloggers. Mag je dat niet kiezen als onderwerp? Dit speelt niet alleen in de jongere wereld . Als je wilt dat ze jouw project goed vinden moet je iedereen mobiliseren om te liken. Dan krijg je subsidie Het gaat er dus voortdurend om niet om wat je wil maar om zoveel mogelijk medestanders te krijgen . Maakt niet uit hoe.
Het is niet laf om proberen te zoeken naar de oorzaak die ligt dieper dan politiek . Waar politieke keuze alleen een afgeleide is . Voor mij is Tafel 5 hier met deze voorstelling naar op zoek en niet groots en ver weg . Maar dicht bij je zelf . Ga deze voorstelling vooral zien en meemaken met jongeren . Nina Pieters 40 jaar docente met jongeren in het speciaal voorgezet onderwijs
Beste Nina,
zeer bedankt voor je uitgebreide reactie en tegenlezing! Het enige dat ik nog wil toevoegen is dat het zeker ‘mag’ om een voorstelling over social media te maken, daarom zeg ik in mijn recensie ook ‘Het is natuurlijk meer dan oké om een voorstelling te maken over de verslavende werking van sociale-media-succes, …’ Voor alle helderheid: een negatieve recensie betekent nooit dat de voorstelling niet gemaakt had moeten of mogen worden, er zijn immers altijd andere reacties mogelijk, zoals die van jou.
Reactie op de recensie en de voorstelling Provo 2.0 gezien 27 maart 2025 . Bijlmerparktheater.
Ik ben Pip Kelting, en ben 25 jaar docente en leerling begeleider op verschillende middelbare scholen geweest.
De tafel van 5 speelt en swingt, ik was in de eerste instantie onder de indruk van het goed en ritmisch op elkaar afgestemde samen spel van tekst en muziek. Mooi om te zien dat de acteurs ook live de muziek voor hun rekening namen. Muziektheater van grote klasse van het begin tot het eind.,
De voorstelling was snel en afwisselend, goed afgestemd op scholieren vanaf 14 jaar.
Niet alleen in vorm maar ook op inhoud, passend bij deze leeftijdsgroep, die toch voornamelijk met zichzelf en elkaar bezig is.
Dat hierbij het bewustzijn van deze jonge mensen wordt aangesproken en ze bevraagd worden over wie er verantwoordelijk is voor de ellende veroorzaakt door het gebruik van sociale media (op basis- en) middelbare scholen is de kracht en inzet van de voorstelling Provo 2.0..
ik denk dat de recensent een mooi idee aansnijdt voor een vervolg en meer op volwassenen afgestemde voorstelling.
Maar deze recensie geeft geen pas en gaat voorbij aan wat er wel werd verteld en getoond. En voor wie deze voorstelling is gemaakt. Kinderen vanaf 14+.
Kinderen nog, die een machtig middel in hun hand(jes) hebben en vaak geen idee hebben wat voor leed ze daarmee aanrichten. En omdat het zo anoniem is, er ook geen enkele verantwoordelijkheid voor voelen. Totdat het uit de hand loopt.
Ga vooral met je klas kijken!!
Maak ze bewust van wat ze in handen hebben in de hoop dat ze daardoor wellicht later ook bewuste wereldburgers worden, die sociale media kunnen inzetten voor positieve acties en wereld wijde communicatie.
Goed idee meneer Lems. Ik kijk er naar uit.
Jammer dat de recensie niet echt over de voorstelling ging.
Ps. Het nagesprek vond ik zeker niet laf, maar zette aan tot nadenken. Benieuwd wat leerlingen daarover te zeggen hebben.
Met interesse en plezier volg en steun ik de Tafel van vijf al jaren. De diversiteit aan thema’s en de verbinding leggen tussen verleden en heden leveren mooie voorstellingen op. Ik zie dat de recensent met andere ogen heeft gekeken dan ik. Tuurlijk zijn er andere invalshoeken te kiezen als je provo en activisme als uitgangspunt kiest. Tafel van vijf heeft duidelijk gekozen voor hoe jij reageert op (de invloeden uit) jouw omgeving en welke keuzes je dan maakt. Dichtbij jezelf maakt het herkenbaar. Zeker voor de doelgroep.
Wat ik ook mis in de recensie zijn reacties op het geweldige acteerwerk, zeker van de twee stagiaires, de muziek en het inventieve gebruik van licht- en geluidseffecten.
Het op het podium halen van toeschouwers liet juist goed zien welke dilemma’s er zijn. Voor mij een mooie afsluiting.
Kortom, net als de bovenstaande reacties, ga deze voorstelling vooral zien. Stof tot nadenken en genieten van enthousiast en goed spel!
Ik was bij de première op 28 maart en zag eerder De Cocaïnefabriek. Al bijna 40 jaar werk ik met kinderen en jongeren.
Provo 2.0 is wervelend en meeslepend muziektheater. Het is bijzonder om zo dicht op de acteurs te zitten, bijna mee te doen.
De voorstelling riep veel emoties bij mij op. Afkeer bijvoorbeeld van Jasper, in mijn ogen een ‘volksmenner’. Een woord dat in mijn ouderlijke gezin met afkeer en afwijzing werd uitgesproken. Ik nam aan ’t eind van de voorstelling mijn positie in bij ‘de volgers’ als ‘schuldigen’, maar neigde ook naar ‘Jasper’ als schuldige. Het was voor mij goed om afwachtend te luisteren naar wat anderen zeiden en vervolgens ook te voelen – met anderen- dat de positie in het midden een betere plek is.
Ik zie dit niet als ‘afwijzing van activisme’, en voel het – zoals jullie kunnen lezen- zeker niet als ‘dodelijk saai’, zoals de recensent schrijft. Integendeel, ik zie de voorstelling als een prachtige metafoor, bijna als een model van wat er onder andere speelt in deze tijd, direct resonerend in mijzelf, uitvergrotend wat er in mij zich afspeelt. Intens.
Ik wens alle leerlingen en hun docenten toe om publiek te zijn bij Provo 2.0.
Enthousiast geworden nav de Cocainefabriek was ik nieuwsgierig naar de nieuwe productie van de Tafel van Vijf. Saai was het allerminst, je wordt als publiek meteen betrokken bij wat zich op het toneel ontrolt. Wel of niet liken, wel of niet volgen. Het geheel zit dicht op de leeftijdsgroep waarvoor het is geschreven. Vraag je tieners van die leeftijd naar hun mening dan krijg je als antwoord: “Weet ik veel”. Dat was hier geen optie. Er moest een keuze gemaakt. Groepsdruk, stemmen !
De afronding met publiek vond ik toevoegen omdat je door andere meningen weer in andere dilemma’s werd getrokken. En wat geweldig dat je op deze manier geschiedenis krijgt voorgeschoteld als leerling in het voorgezet onderwijs! Betekenisvol!
Het euvel van bovenstaande recensie is dat de recensent niet goed begrepen heeft waar de voorstelling over gaat. Provo was in de jaren van haar bestaan (1965-1967) vooral een mediafenomeen. De actievoerders merkten voortdurend dat alles waar ze de aandacht voor vroegen vooral werd opgevat als een verstoring van de openbare orde. Ze liepen voortdurend aan tegen de destijds heersende grenzen van de vrije meningsuiting. Alles wat buitengewoon was, was verdacht, of erger. Het uitdelen van pamfletten was verboden. Demonstreren mocht alleen als de burgemeester het goed vond, waarbij regelmatig de leuzen op de meegevoerde spandoeken gecensureerd werden.
De provo’s bleken nauwelijks invloed te hebben op de wijze hoe ze in de media terechtkwamen. Hoe anders is dit nu in tijden van ongelimiteerde (sociale-)mediatoegang. Door die vrije toegang tot de (sociale) media staat het hedendaagse activisme mijlenver af van dat van de provo’s destijds. Een ‘spannend onderzoek naar het hoe en waarom van activisme’, dat de recensent in de voorstelling mist, zou op basis van een parallel met Provo dan ook totaal de plank misslaan. Daar gaat de voorstelling dan ook niet over.
Maar ondanks alle verschillen bestaat er wel degelijk een interessante parallel met vroeger en dat is waar De Tafel van Vijf in de voorstelling hun jonge publiek in meevoert.
Jongeren – als aparte leeftijdscategorie tussen kinderen en volwassen – hadden in de jaren van Provo niets te vertellen. Ouderen bepaalden hoe het zat en jongeren werden beschouwd als een stelletje snotneuzen. De provobeweging is het als eerste gelukt door dit discriminatoire en bevoogdende mechanisme heen te breken. De verdienste van Provo lag dan ook minder in het oplaten van allerlei inhoudelijke proefballonnetjes dan in het neerzetten van een nieuwe groep om rekening mee te houden: de protestgeneratie.
Sociale media geven in principe de mogelijkheid dat alles en iedereen gehoord wordt. In de afgelopen jaren is ook duidelijk geworden welk een enorme potentiële tegenkracht hiermee ontwikkeld kan worden: van informeren en mobiliseren tot aan daadwerkelijke politieke macht (cancelen). De voorstelling gaat met name over de bewustwording van de werking de sociale media.
De provobeweging voelde vroeger de druk om steeds weer iets nieuws te verzinnen om aandacht van de media te krijgen. Toen ondanks hun ludieke en geweldloze imago, acties van sympathisanten leidden tot ongeleide bomaanslagen, was dat een belangrijke reden om de beweging op te heffen. Het feit dat de activisten van nu die media als het ware zelf in de hand hebben, brengt de kwestie met zich mee hoe daar verantwoordelijk mee om te gaan.
Wat daaraan ten grondslag ligt is enig besef van de wijze hoe in deze tijd keuzes gemaakt worden
Is dat door het vrije individu, dat autonome keuzes maakt, of speelt de omgeving waar dat individu zijn oor te luisteren legt ook een rol. Wordt de enkeling geleid door een streven naar likes en opgejut door een anoniem leger volgers of ligt aan zijn of haar keuze manipulatie door de algoritmes van het groot kapitaal ten grondslag? Geen gemakkelijke vragen, laat staan dat ze in de voorstelling op een moralistische wijze aan de orde worden gesteld, zoals de recensent meent. Integendeel, een antwoord wordt in de voorstelling niet gegeven. Het publiek wordt op speelse en meeslepende wijze langs de verschillende posities geleid.
Het is de kracht van de voorstelling dat in de einddiscussie met het publiek over de schuld/verantwoordelijkheid van het drama dat zich op toneel heeft voltrokken alle vier de hierboven genoemde posities waaruit men kan kiezen bijna gelijkelijk verdeeld zijn. De ruimte die dat biedt voor verdere verdieping is inspirerend. En dat is bij het in een jongerentheatervoorstelling aan de orde stellen van zulke klassiek, politieke dilemma’s over het handelingsvrijheid van de mens in tijden van sociale media een prestatie van formaat.