De aanleiding is historisch: in Frankrijk vermoordden twee dienstmeiden hun twee ‘Madames’ met een hamer en een mes. Toneelschrijver Jean Genet wijdde er een stuk aan, De Meiden (Les Bonnes, 1947). Het is een van de boeiendste naoorlogse stukken, zowel door het verzet tegen de heersende klasse dat eruit spreekt als door het fabuleuze rollenspel dat Genet erin verweeft. De dienstmeiden spelen in een seksueel geladen rollenspel hun Mevrouw na. Ze heten Claire en Solange. In het Amsterdam Fringe Festival regisseert Mart van Berckel een ronduit schitterende versie van De Meiden.

Het stuk is nadrukkelijk een spel in een spel. In een decor, ontworpen door Maison de Faux, van stalen buizen hangen tientallen extravagante jurken, voorzien van plastic en een nummer. Alsof ze zo van de wasserette komen. De dienstmeiden, vertolkt door Anne Freriks en Robin Kuiper, openen de voorstelling met een geheimzinnige uitnodiging: ze spreken het publiek in het Engels toe om hun fantasieën te volgen. Ze treden speciaal voor het publiek op en wat we zien is ‘for your eyes only’. Het moet ‘binnenskamers’ blijven. Actrices en toeschouwers sluiten hierdoor een bond.

Terwijl de actrices het religieuze Lacrimosa zingen (wat een geweldige vondst!) kleden ze de mevrouw aan, gespeeld door Margreet Blanken. Ze dossen haar uit met juwelen en sieraden. Ze giechelen, zijn gehoorzaam, schenken haar thee in. De Madame is meer afwezig dan aanwezig, maar dat verhindert niet dat haar présence dwars door de muren voelbaar is.

In de Teekenzaal van Felix Meritis zitten de toeschouwers in een kring rondom de speelvloer. Dat geeft een mooie vorm van intimiteit. Geleidelijk neemt de spanning toe, als de toeschouwer erachter komt dat de meiden moordlust in de zin hebben. Prominent komt een gele fles vergif in beeld, en dan weten we genoeg.

Aangrijpend is de scène waarin de mevrouw haar dienstboden in een wellustige vorm van vernedering toespreekt. De meisjes staan er bedremmeld bij, maar onderhuids is de haat voelbaar. Mevrouw dwingt Solange en Claire elk een zilveren schoen met hoge hak te dragen. Daardoor lopen ze hinkend door de ruimte in half gescheurde kleren.

De moordaanslag op hun meesteres krijgt voor henzelf fatale gevolgen. Dat is de nieuwe visie op dit stuk. De voorstelling won de publieksprijs op het Körber Junge Regie Festival in Hamburg. En terecht. Macht, wraak en vernedering zijn gebed in een muzikale en visueel puntgave performance.

Foto Annelies Verhelst