Wie als kind Dumbo zag, zal het nog op het netvlies gebrand staan. De tegelijk wonderschone en nachtmerrieachtige sequentie waarin een dronken Dumbo in een zinsbegoochelende droom een parade ziet van in trompetten en buikdansers transformerende olifanten. Het is precies op dat grensgebied dat ook Jip Bartels’ Pink Elephants on Parade zich afspeelt. Tussen slapen en waken, droom en hallucinatie, escapisme en nachtmerrie.

Maar eerst is er het wakkerliggen. ‘Nog acht uur en twaalf minuten voordat de wekker gaat’, mompelt de door Jip Bartels gespeelde jongen Peter, liggend op de grond in de hoek van een kamer. Zijn hoofd is zichtbaar op een televisie die voor hem staat, net een beetje uitvergroot. Want terwijl het lichaam verslapt, draait het hoofd op volle toeren.

Uiteindelijk zakt Peter langzaam weg in de slaap waar dromen op hem wachten. Op de witte wanden van zijn kamer verschijnen enorme projecties waarin haaien, hersenen en perziken over elkaar heen buitelen. Ruimte en tijd worden buigzaam. De kamer zakt onder water, uit een speelgoedtelefoon klinkt een voicemailbericht van achttien jaar geleden.

Met zijn omhoog piekende haar is Bartels net een jonge versie van Jack Nance in David Lynch’ Eraserhead, en die gelijkenis is wellicht niet toevallig. Peter, met weinig vrienden maar een rijke fantasie, ziet zijn angsten en onzekerheden vertaald in zijn dromen.

Bartels maakte de voorstelling samen met multidisciplinair theatercollectief de Transmissie en in regie van Anouk Beugels bij het Rotterdamse productiehuis Werkplaats Walhalla. In eerste instantie met de bedoeling om live in première te gaan, maar met een online optie achter de hand. Die optie is nu ingezet en werkt vrij goed, dankzij de sterke visualisaties en een goed uitgedacht concept.

Links van Peters kamer staat een techniektafel, met daarachter de twee leden van de Transmissie en actrice Amanda Payne. Wanneer de camera uitzoomt en hen in beeld neemt, lijkt dat in eerste instantie om de achterkant van de fictie te tonen, maar het is er juist onderdeel van. De drie controleren niet zomaar de techniek, ze fungeren als een soort varianten op Klaas Vaak. Porren hem wakker en sussen hem in slaap, nodigen hem uit te dromen en sarren hem met angstbeelden. Soms in de vorm van een mysterieuze gemaskerde figuur die de kamer binnenkomt, vertolkt door Ayla van Summeren.

Vanaf het moment dat de jongen in slaap valt, wordt Pink Elephants on Parade niet alleen visueler, maar ook muzikaler. Dromerige liedjes waarin tapijten rijden op schroeven en stoelen dansen. En in die muzikale momenten ontstaat harmonie tussen de jongen en de figuren aan de zijlijn, leert hij zien dat die dromen ook zijn vrienden kunnen zijn. Een manier om zijn angsten onder ogen te zien, of juist een korte ontsnapping aan het hoofd waar ze uit ontspruiten.

Foto: Vincent van Woerkom