Met de eerste strofe van Vers 6 uit de bundel De feesten van angst en pijn (1921) wilde de Vlaamse dichter Paul van Ostaijen aangeven dat het hem niet lukte om als de andere mensen te zijn. Het past daarom perfect bij de voorstelling Out of order van het Amsterdamse jongerentheatergezelschap DEGASTEN.

Ik kan geen postzegels verzamelen
ik kan geen vrouwenfoto’s verzamelen
ik kan geen amourettes kollektioneren
en geen wijsheid
ik kan niets meer

Er zit verder weinig tekst in de voorstelling Out of order, en wat er aan tekstflarden gebruikt wordt is lang niet altijd even helder en to the point, maar dit gedicht, mooi op maat gedeclameerd, vat de voorstelling van deze groep jonge spelers goed samen. Het zijn jongeren die hun weg zoeken in een wereld die soms vriendelijk oogt, maar zich minstens zo vaak vijandig toont. Wie kun je vertrouwen en bij wie kun je maar beter uit de buurt blijven als je je eigen persoonlijkheid niet in de knel wil laten komen?

Die situatie komt scherp naar voren in een vriend-vijand-gevecht. Op de vloer is van aarde een vechtring gemaakt, waarin de twee jonge mannen met ontbloot bovenlijf elkaar aftasten. Moet er gevochten worden of moeten ze toegeven aan het gevoel van genegenheid en tederheid. Slaan en schoppen en omarmen.

De dubbelheid en de twijfel komt ook mooi over als een jongen met een Ajax-shirt (met nummer 10 Tadic op de rug) het podium op hoge hakken betreedt. Kan dit? Mag dit? Waarom zou je niet van zowel het een als het ander kunnen houden? Het zelfvertrouwen knalt eruit als de man voluit gaat dansen, maar dan wordt zijn vrijheid toch weer beknot door een man die letterlijk het podium onder zijn voeten wegtrekt.

Voor veel jonge theaterliefhebbers is DEGASTEN een tussenstation tussen liefhebberij en doorstromen naar een volwassen theateropleiding. Op de jaarlijkse auditiedag worden zeventig jongeren aangenomen, waarvan ongeveer een derde doorschuift naar de beroepspraktijk. De improvisatielessen zijn dit keer bijzonder goed van pas gekomen. Een van de spelers ging op de dag van de voorstelling door zijn rug, waardoor zijn rol op het laatste moment drastisch moest worden aangepast. Ook het wegvallen van de technicus wegens corona maakte het spelen niet eenvoudiger, maar van de praktische malheur was niets te merken.

De voorstellingen van DEGASTEN zijn gebaseerd op ervaringen van de spelers en gaan altijd over actuele onderwerpen, dichtbij hun belevingswereld. Out of order heeft door de samenstelling van deze groep een sterk Turks karakter gekregen. De Turkse muziek is zalig, een Turkse monoloog levert toch wel wat problemen op.

De voorstelling is overrompelend, een wirwar van gevoelens en (helaas) een overdaad aan decorstukken. Ook al wordt niet alles in hapklare brokken voorgeschoteld, het blijft tot het laatste moment boeiend. Op één aspect na. Alle handelingen op het podium worden door een speler met een mobiele camera gevolgd. Op een klein tv-scherm zie je wat je ook op vijf meter afstand beter kan zien. Deze theatervorm, om heel dicht op het spel te zitten, wordt de laatste tijd net iets te vaak ingezet, en dit keer is de toegevoegde theatrale waarde vrijwel nul. We hadden de vrouw achter de camera – die de avond begon met een prachtige opsomming van beelden (‘de vingerafdrukken van een moeder op een couveuse’) – liever actiever op het podium gezien.

Foto: Moon Saris