Terwijl buiten kinderen met lampions van papier-maché langs de deuren gingen, vond in de kleine zaal van De Schuur de 25e voorstelling in het Nieuwkomers-talentenprogramma van Orkater plaats. Onder de paraplu van de Nieuwkomers zijn al talloze makers en collectieven voortgekomen zoals Via Berlin, Goldmund, KONVOOI en Zoutmus. Nu presenteert zich UMA. Qua talentvol muziektheatertalent een schot in de roos.

UMA (‘vrouw’ in het Sranantongo) bestaat uit theatermakers Carmen van Mulier, Jamie Grant en Cripta Scheepers en muzikant plus componist Jimmi Hueting. Oroonoko, gebaseerd op de gelijknamige novelle van de Britse schrijfster Aphra Behn (1640-1689), is hun debuut in de zaal, waar het afgelopen zomer al op Oerol stond met het stuk.

Dat de makers het dik driehonderd jaar oude boek onder begeleiding van Jibbe Willems radicaal bewerkten is vanaf het begin al duidelijk. Aphra Behn zelf wordt opgevoerd en vertelt over hoe zij de eerste vrouwelijke schrijfster was die kon leven van haar werk. Via haar vader komt ze in Suriname terecht en is getuigenis van hoe tot slaaf gemaakten op een groot plein worden verkocht. Ze komt in oogcontact met één van hen – Oroonoko.

Oroonoko is een Afrikaanse prins uit Coramantien, het gebied wat we nu Ghana noemen. In zijn thuisland ontmoet hij Imoinda, de beeldschone dochter van een gesneuveld generaal. De twee raken smoorverliefd, maar niet veel later wordt Oroonoko verteld dat zijn geliefde is gaan hemelen. Tot overmaat van ramp wordt de rouwende prins vervolgens met een list gevangen genomen, bruut vastgeketend aan een WIC-schip en uiteindelijk in Suriname tot slaaf gemaakt. Wat volgt is een onverwachte hereniging tussen de geliefden – die niet zonder gevolgen blijft.

Het spel van Van Mulier, Grant en Scheepers is brutaal en gedurfd, maar hier en ook wat te dik aangezet. Hoewel de actrices de personages naadloos in elkaar over laten gaan en samen soepel het verhaal opbouwen, blijven sommige karakters wat vlak. Zo wordt de plantagehouder van Oroonoko afwisselend door alle drie de spelers te frivool en jolig uitgespeeld, waardoor je even denkt naar een sketch van Het Klokhuis te kijken, in plaats van een koloniale tragedie.

Toch is dat slechts een kleine smet op een fraaie debuutvoorstelling. De absolute hoofdrol is weggelegd voor de muzikale composities van en door Jimmi Hueting. De muziek is grensverleggend waarin Surinaamse kawina, 17e-eeuwse Westerse hofmuziek en moderne elektronische beats á la Thomas Azier met elkaar worden gemixt tot een luisterrijke smoothie van klanken. De drie- en soms zelf vierstemmige zang werkt thematisch gezien ontzettend ontroerend en past perfect bij het drama wat zich voor je ogen afspeelt.

Mede door de muziek en de kleurrijke kostuums (ontworpen door Sjo Schütt), die in plooival en stof refereren aan 17e-eeuwse kledij, komt Oroonoko groots en meeslepend tot leven. UMA duikt niet weg om zichzelf met heerlijke onbescheiden branie en bombastische percussie het publiek mee te voeren in het verhaal dat zíj belangrijk vinden om te vertellen.

Aan wie is het deze geschiedenis te vertellen? In de eindmonoloog van Oroonoko vragen de spelers zich af of een witte vrouw, die een zwarte man als titulair personage gebruikte, wel de juiste persoon is om het verhaal te laten vertellen. Who lives, who dies, who tells your story.

Daarbij: kun je ontsnappen aan je soms wrede lot, lijkt de kersverse groepering zich samenvattend hardop af te vragen. Het zijn legitieme vragen die nog altijd relevant zijn. Zeker in de wetenschap dat straks het halve land naar een voetbaltoernooi kijkt, waar duizenden mensen voor hebben moeten sterven.

Foto: Ben van Duin