Het zijn alle drie integere ‘donkere’ acteurs. Hun helden zijn Mohammed Ali, Malcolm X, Martin Luther King, Barack Obama. Zoals het hoort. Reuze politiek correct weten zij de juiste redevoeringen van hun helden uit het hoofd op te lepelen. Aan het begin van Op zoek naar oom Tom nemen de drie acteurs Raymi Sambo, Ruurt de Maesschalck en Sergio IJssel ons vanuit die superieure houding ook even de maat met een enquête: hoeveel donkere acteurs kennen wij eigenlijk? En weten we een theaterstuk met een donkere acteur in de hoofdrol?

Ja, dán vallen we natuurlijk genadeloos door de mand en lachen we besmuikt. Het zou mooier zijn als zoiets ons niet zomaar te binnen wil schieten omdat we niet in dat soort stereotiepe groepjes denken. Maar helaas, shame on us. Tot Op zoek naar oom Tom een ontnuchterende wending krijgt en je ‘opgelucht’ mag constateren dat generaliserend denken geen kwestie is van welke huidskleur ook en dat deze niet automatisch een stevig fundament is voor vriendschap, samenwerking en solidariteit.

Wisten we dat eigenlijk al wel? Ja natuurlijk. Maar Sambo, De Maesschalck en IJssel, samen het theatercollectief VIG (Very Important Group), zetten eerst erg hoog in voordat ze ons die conclusie laten trekken. Het boeiende van Op zoek naar oom Tom is dan ook dat het stuk je meeneemt van je allerhoogste gedachten naar je lage instincten. Van superieur naar sneu. Wát nou, heersende moraal? Hoor ze eens dwepen met uitspraken van Obama, met een gedicht van Mohammed Ali en met de uitspraak van Malcolm X: ‘Als je je filosofie verandert, verandert je denken. Als je denken verandert, verandert je houding en als je houding verandert, kun je in actie komen.’

Dat is allemaal reuze interessant. We steken nog eens wat op. Maar wat is het waard als je er je hypotheek niet van kunt betalen? Wel met een rol in Oom Tom, de musical, vrij naar het boek De Negerhut van Oom Tom. Waarvoor IJssel auditie wil doen. Want als hij de stem van de onderdrukte speelt, toont hij immers óók zijn loyaliteit. Maar hoe kan een boekfiguur een voorbeeld zijn voor anderen? Een fictieve slaaf, een ‘jaknikker’ die niets deed om het lijden van zijn mensen te verlichten, kán geen held zijn.

Wat de hoon en walging over de stap van IJssel waard is, blijkt als ook de andere twee zich blijken te hebben gemeld voor de rol. Ze hebben het geld nodig. Wie de hoofdrol krijgt, wordt bepaald in de talentenjacht Op zoek naar oom Tom, live uitgezonden op tv. Ze spelen scènes uit het boek en grijpen die fictie aan om een paar rekeningen te vereffenen.

Eerlijkheid, samenwerking, integriteit, identiteit, loyaliteit, heldendom… Wat stellen ze nog voor in een machtsstrijd om de glansrol met eeuwige roem binnen te slepen? Het publiek mag de winnaar kiezen. Niet te doen, áls je daar al zin in hebt.

(foto: Francis Sling)