Het leven lijkt tot stilstand gekomen. Het zinnetje klinkt al direct in het begin van de voorstelling. Even hou je je hart vast. Er zou toch niet gepoogd zijn een geforceerde actualisering van Jan Terlouws klassieke jeugdboek te maken, met slinkse verwijzingen naar de corona-actualiteit…

Die vrees blijkt gelukkig totaal ongegrond. De Zwolse theatergroep De Jonge Honden blijft met haar theatrale bewerking van Oorlogswinter trouw aan het boek. Zoals zoveel voorstellingen zou het stuk al veel eerder dit jaar in première gaan, als onderdeel van de grootschalige herdenking van 75 jaar bevrijding. Die context is nu weg en de vraag is dan of de voorstelling genoeg aan zichzelf heeft om overeind te blijven.

Het antwoord is een volmondig ja. Ondanks het feit dat het boek al door honderdduizenden mensen is gelezen en de verfilming ervan bijna een miljoen bezoekers trok, voegt deze voorbeeldige bewerking toch weer iets toe. Omdat er noodgedwongen behoorlijk is gesneden in de tekst, ligt de focus veel meer sec op de personages. Regisseur Jolmer Versteeg heeft dat uiterst consequent doorgevoerd door zelfs zonder decor te werken. De spelers hebben niet meer dan een verhoogd vierkant speelvlak tot hun beschikking. Twee lopende banden die daarin zijn verwerkt moeten voor de nodige dynamiek zorgen, in combinatie met een uitgekiend lichtplan en fraaie visuals van Wieger Steenhuis op het achterdoek. Naast het podium zitten celliste Fleur Dikken en sound designer Sebastiaan Flier die de scènes subtiel inkleuren: dan wel lieflijk, dan wel dreigend.

Het werkt perfect. Voor je ogen zie je Michiel van Beusekom, gloedvol gespeeld door Yari van der Linden, transformeren van jonge jongen die de oorlog ‘best spannend’ vindt tot de jongvolwassene die zijn naïviteit is verloren. Maar hij kan alleen floreren omdat ook de rest van de cast zo overtuigend speelt. Tessa de Lange als Erica, die van stoere zus eerst verandert in verliefde bakvis en zich dan weer herpakt. Rik Witteveen die aanvankelijk met veel branie de verzetsheld speelt, maar na zijn arrestatie een toontje lager moet zingen. Robert Baarda als bedachtzame vader. Heel slim is hier de dubbelrol van Klemens Patijn die zowel oom Ben speelt als Schafter. De vermeende goeierik Ben die fout blijkt tegenover de vermeende verrader Schafter die juist onderduikers in huis heeft. Enfin, het verhaal mag bekend verondersteld worden.

Los van een voorstelling over het verlies van onschuld en het gevaar van een te snel oordeel (‘niets is wat het lijkt’) is Oorlogswinter natuurlijk ook, hoewel je afloop al kent, een spannende wodunnit. Het is de kracht van deze toneelversie dat al die elementen voortdurend in subtiel evenwicht blijven.

Jan Terlouw kan meer dan tevreden zijn.

Foto: Jan Amse