Ter gelegenheid van zijn aanstaande tachtigste verjaardag hebben Niehe Van Lambaart Theaterproducties voor Bram van der Vlugt een toneeltekst gevonden die niet alleen zijn leeftijd maar ook zijn ervaring als acteur in het volle licht zet. In Het stille meer laat Van der Vlugt zien dat aan zijn geheugen nog geen steekje los zit. 

Het stille meer is een vertaling van On golden pond, een tekst van Ernest Thompson, die wereldberoemd werd dankzij de verfilming ervan met Henry Fonda, Katharine Hepburn en Jane Fonda in de hoofdrollen. De film maakte begin jaren tachtig diepe indruk op de babyboomgeneratie van wie velen voor het eerst in aanraking kwamen met mankementen die ouderdom met zich kunnen meebrengen, zoals de ziekte van Alzheimer. Die kennismaking werd een regelrechte confrontatie toen een paar jaar later Bernlefs roman Hersenschimmen verscheen.

Het stille meer is het verhaal van Norman Thayer, hier gespeeld door Bram van der Vlugt, die samen met zijn vrouw Ethel (een mooie prestatie van de op het laatste moment voor Jenny Arean ingevallen Liz Snoijink) voor de achtenveertigste keer de zomer doorbrengt in hun buitenhuis ‘On Golden Pond’, gelegen aan een meer in de Amerikaanse staat Maine waar, in de woorden van Norman ‘geen Joden, geen negers en geen Puerto Ricanen’ wonen. De oud-professor doorspekt de conversatie met verwijzingen naar zijn naderende einde – ‘dit is misschien wel onze laatste zomer’ – en een niet aflatende stroom cynische opmerkingen. De rust wordt verbroken door de komst van een postbode (Roelant Radier) en dochter Chelsea (Saskia Temmink) die met een nieuwe man op de proppen komt, tandarts Bill Ray (Has Drijver) en zijn zoon Billy (tijdens de première gespeeld door Jesse Pardon). Chelsea en de gewaarschuwde tandarts krijgen van Norman de volle laag, maar de kleine Billy steelt zijn hart.

Het toneel van de Haagse Schouwburg was omgetoverd in een stijlvast Amerikaanse landhuis – leren fauteuils, portretten en geweien met Normans regenhoedjes aan de muur, hengels in de hoek, een open haard, een bijkeuken en een trap naar boven. De hele achterwand bestond uit glas met deuren die uitgaven op een terras waarachter, zo mocht je veronderstellen, het meer ligt.

In dit realistische decor kon Van der Vlugt zijn hele hebben en houden als acteur ten toon spreiden, en dat deed hij met verve. Hij kreeg van de schrijver het ene na het andere fijne, (licht)cynische zinnetje in de mond gelegd die hij met ogenschijnlijk superieur gemak uitserveerde en die door het publiek met veel plezier in ontvangst werden genomen. Het gevolg daarvan was dat zijn medespelers bij hem in de schaduw stonden en dat de tragiek die de film destijds opriep in deze door Peter Tuinman geregisseerde versie vrijwel achterwege bleef.

De twee scènes waarin Chelsea eerst haar moeder confronteert met haar afwezigheid en later haar vader met zijn afstandelijkheid vormden daardoor de emotionele hoogtepunten van deze door Paul van Vliet slim vertaalde voorstelling. Meer dan het zich langzaam openbarende geheugenverlies van Norman die als ‘grumpy old man’ eerder komedie oplevert dan een diepgevoelde tragiek.

In Van der Vlugt blijkt alsnog een geraffineerde komediespeler te zijn opgestaan. Daardoor is Het stille meer niet alleen een feest voor de in mei verjarende Van der Vlugt maar was het ook een feest voor het enthousiaste Haagse premièrepubliek.

Foto: Maarten Sprangh