De theatervoorstelling met de onbegrijpelijke naam On All Things Earth van collectief Nineties Productions heeft als verhelderende ondertitel: een hoopvol afscheid van menselijk exceptionalisme. Toch begon de première in de uitverkochte Rabozaal van Internationaal Theater Amsterdam nog redelijk gewoon. Eén acteur Yannick Noomen, één multi-muzikant Frank Rosaly, één projectiescherm.

Ook het verhaal begint tamelijk normaal, alsof schrijver Han van Wieringen aan een doordeweekse column voor bijvoorbeeld de Volkskrant is begonnen. Een man loopt op straat en komt op een plein dat omzoomd is door eeuwenoude eiken een grijsharige vrouw tegen die hem al pratend een breder perspectief dan dat vanuit de mens tracht te bieden.

Het toneelbeeld verandert (scenografie: Julian Maiwald, videobeeld Noralie van der Eijnde): er komen geprojecteerde strepen bij die je als tralies zou kunnen zien, waardoor ik een gigantische driedimensionale gevangenis zie ontstaan om de man heen.

In zijn tekst vertelt hij wat hij nu ziet, keert zich steeds meer van de wereld af en laat zich verder meevoeren. De beelden worden steeds belangrijker, veel belangrijker dan de man, die langzaam opgaat in de kosmos. Aan het einde hebben de geprojecteerde beelden en wolkenstoom niet alleen bezit genomen van het toneel, maar ook van de zaal en het publiek. Het is fascinerend om te zien of liever te beleven hoe je zelf ook opgaat in iets dat veel groter is dan jij.

Schrijver Van Wieringen en regisseur Anne Maike Mertens (die samen met acteur Yannick Noomen de kern van Nineties vormt) hebben zich voor dit stuk gebaseerd op het boek Staying with the Trouble van wetenschapsfilosoof Donna Haraway die oproept tot verhalen die alternatieve perspectieven bieden op het leven op onze planeet, tot andere relaties met de aarde en al haar menselijke en niet-menselijke bewoners.

On All Things Earth is een vervolg op de volledig digitale voorstelling Untitled_2021 die Nineties in coronatijd heeft gemaakt. Het is ook de eerste stap van de groep naar de grote theaterzaal met een voorstelling die je zou kunnen zien als een visueel schouwspel waarin een mens de wereld verlaat en kennis maakt met een nieuwe wereld, waar de mens een veel minder belangrijke, ja, geen enkele rol meer speelt.

Technisch is het een schitterend uitgewerkt visueel en auditief spektakel. Het is knap van acteur Yannick Noomen dat hij op een terughoudende manier overeind blijft in dit scenische geweld. Ook muzikant Frank Rosaly speelt een heel belangrijke rol met een zonderling amalgaan aan instrumenten en voor ons onbekende geluiden waar we niet aan zijn gewend en die een organische indruk maken (geluidsontwerp Rinse de Jong/Timo Merkies).

Aan het einde van dit fascinerende gebeuren ben je jezelf helemaal vergeten, alsof je als toeschouwer ook een beetje bent opgegaan in de kosmos. 

Foto: Julian Maiwald