Als we kiezen voor het leven, waar kiezen we dan voor? Is het leven al die moeite wel waard? Existentiële twijfel over de waarde van de wereld, het leven en van jezelf is van alle tijden. Vooral pubers en jong-volwassenen hebben ermee te kampen.  Ook Julie en August in Norway.Today, het meest gespeelde eenentwintigste-eeuwse toneelstuk, geïnspireerd door een krantenbericht. Ze zijn het erover eens dat zelfmoord het beste antwoord is op de vragen van de wereld, maar ze stellen wel stevige eisen aan hun afscheid. Dat maakt het niet eenvoudiger. 

‘Hallo, ik ben Julie. Dit zijn mijn eerste woorden op deze plek. Wanneer mijn mededeling daarom misschien ongepast is, vraag ik om excuus. Mijn bericht is namelijk alleen bestemd voor mensen, die zich van kant willen maken. Ik vraag daarom diegenen, die niet van plan zijn uit het leven te stappen, verder niet op mij te letten en deze chatroom misschien even te verlaten.’

Zo begint Norway.Today van de Tsjechisch/Zwitserse auteur, regisseur en vormgever Igor Bauersima. Het stuk uit 2000 is in twintig talen vertaald en werd al in meer dan honderd landen opgevoerd. In België al drie keer, in Nederland speelde het één keer voordat Alex Mallems van Productiehuis Zeelandia het voorstelde aan regisseur Eva Line de Boer. Zij won in 2014 de Ton Lutz Award voor de meest veelbelovende afstudeerregie en in 2016 de BNG Bank Nieuwe Theatermakersprijs. Daarmee is ze een van de meest veelbelovende jonge regisseurs. De populariteit van het stuk heeft zeker te maken met het onderwerp: het maakt zelfmoordgedachten bespreekbaar voor jongeren.

Techniek veroudert snel, maar menselijk gedrag niet. Het was nodig om de wereld van chatrooms en verwisselbare cassettes van twintig jaar geleden naar die van de mobiele telefonie van nu te halen, maar dat deed aan de essentie van het stuk niks af. Julie zoekt een maatje om samen zelfmoord te plegen. Het is geen opwelling.  Ze heeft alles goed overwogen. Ze is niet levensmoe, niet wanhopig, niet depressief. Dat zou te makkelijk zijn.

Ook aan de partner met wie ze de dood in wil springen, stelt ze eisen. Als August zegt dat hij wil, vraagt ze hoe oud hij is. Negentien vindt ze te jong: ‘Ik wil er geen beginnelingen in betrekken.’ – Hoezo, heb jij al eens eerder zelfmoord gepleegd dan?

Ze gaan samen naar Noorwegen, want daar moet het gebeuren. Julie heeft mooie herinneringen aan een klif van 650 meter. Ze nemen bier mee, een tent voor aan de rand van het ravijn en mooie kleren. Ze zien het noorderlicht, voor het eerst van hun leven. Ze willen een betekenisvolle, goed gefilmde boodschap nalaten voor de mensen van wie ze houden. Moet dat authentiek of mag je dat repeteren? En natuurlijk krijgen ze warme gevoelens voor elkaar. De dilemma’s stapelen zich op.

Een van de dilemma’s buiten het stuk is: is het niet gevaarlijk om de jeugd dit stuk te laten zien? Er is altijd kans op kopieergedrag. Alle deskundigen kunnen honderd keer zeggen dat bespreken het beste is, en dat het stuk eerder zelfmoord voorkomt dan veroorzaakt, je wilt toch niet dat er één kijker is die ook springt. Zeelandia gaat de confrontatie niet uit de weg, maar houdt altijd nagesprekken met jong publiek. Die kant wil het Zeeuwse productiehuis nadrukkelijk op: niet alleen het oudere Zeeuwse publiek bedienen op een meer of minder nostalgische manier, maar ook jongeren aan zich binden. Daarom vroeg Mallems regisseur Eva Line de Boer en twee acteurs, allemaal nog geen dertig.

Zeelandia noemt de voorstelling ‘een surrealistisch sprookje’. Dat zie je ook aan de vormgeving van Tim Vermeulen, een mooie mengeling van hightech-belichting, projecties en gezellig knip- en plakwerk. De verbeelding van het noorderlicht bijvoorbeeld zijn de bewerkte reflecties van Julies glimjurk waarin het licht breekt. De over het achterdoek tuimelende geanimeerde voorwerpjes lijken zowel wervelende gedachten als vogels in de leegte. Centraal op het podium ligt het zwarte gat waar Julie en August in willen verdwijnen.

Ayisha Siddiqi en Joost Koning studeerden afgelopen zomer af aan de Toneelacademie Maastricht. Ze spelen als jonge dieren, zo onbevangen, speels, serieus en ook onhandig soms. Je gaat soepel met hen mee. Hoe meer ze praten, hoe onwaarschijnlijker het wordt dat ze samen de diepte inspringen. Maar is niet springen wel een alternatief? Siddiqi en Koning houden het spannend. En Bauersima ook. Dat is de kracht van het stuk en van de voorstelling.

Foto: Lex de Meester