In haar nieuwe voorstelling Niks nieuws zegt Laura van Dolron niks nieuws. Ze zegt het alleen op een ander moment, met andere luisteraars en in een andere wereld. Het is een wereld waarin zinnen uit haar voorstellingen van de afgelopen 23 jaar (onder andere Liefhebben, WIJ, Heel) op een nieuwe manier weerklank vinden. Een voorstelling waarin de onderdelen dan misschien niet nieuw zijn, maar wel nieuw aanvoelen.

‘Als je ouder wordt, kun je jezelf gaan haten, of jezelf gaan vieren’, zegt Van Dolron. Zij kiest in deze voorstelling voor die tweede optie. Ze put uit ouder werk, omdat er woorden zijn die het waard zijn nog eens uitgesproken te worden, en omdat het in deze wereld soms onmogelijk lijkt voor een kunstenaar om origineel en mooi te reageren op wat er om ons heen gebeurt. ‘Alles is al gezegd, en ook dat is al gezegd, dus kunnen we eigenlijk alles zeggen’, zo begon haar voorstelling in 2003. ‘En dan 22 jaar blijven praten’, grapt Van Dolron. Alleen dat al, iemand die 23 jaar steeds opnieuw een poging doet tot praten, dat is wat mij betreft het vieren waard.

Laura van Dolron staat op het podium met een kop thee in de hand, naast haar zit activist, historicus en geliefde Mark Kulsdom. Op de toneelvloer liggen wat relieken uit andere voorstellingen. Boekjes, teksten, een bord met Alles komt goed schatje. In de zaal zijn de lampen gedempt, maar is het niet donker. Het is een ruimte waarin er, zonder nieuwe woorden, iets nieuws mag ontstaan. Iets dat niet afgemeten is en ruimte laat voor omzwervingen en onderbrekingen. Een van de grote krachten van Van Dolron als verteller is haar vermogen om een ruimte te creëren waar alles op dat moment ontstaat – ook al bestaat het materiaal al 23 jaar.

In deze voorstelling zonder nieuwe woorden, draait het toch grotendeels rond de taal. Het draait rond het wel of niet praten, het wel of niet benoemen van de dingen. Ze spreekt een angst uit voor de woorden die haar dochter allemaal zal gaan leren. Woorden die naam proberen te geven aan de complexiteit en het mysterie van wie wij zijn. Woorden die verhullen wat erachter zit. Woorden als genocide, grote woorden, enge woorden. In een tekst vol bedenkingen, nuanceringen en herinneringen probeert Van Dolron het toch. Woorden vinden voor onbenoembaar grote dingen. Haar dochter komt op een moment dat Van Dolron zich rot voelt naast haar bed staan. ‘Ja, je voelt je rot,’ zegt ze, ‘maar je bent niet rot.’ Soms lukt het ook wel, de juiste woorden vinden.

Vind iemand die je in de wereld ankert, tipt Van Dolron. Haar geliefde, Mark Kulsdom, neemt in haar leven en in deze voorstelling die rol op zich. Met korte historische duiding van Van Dolrons teksten, en anekdotes uit zijn leven als activist, legt hij een brug tussen de zaal en de wereld erbuiten. Een enge wereld, een wereld waar bilboards vol leugens het straatbeeld kleuren, en juist daarom een wereld waar we niet van weg mogen kijken. Niet verdoven, niet afleiden, gewoon kijken. In de hoop dat we door naar elkaar te kijken iets meer mens worden, dat we millimeter voor millimeter iets meer van de wereld zien.

Laura van Dolron vraagt de zaal of er iemand is die verlegen is. Twee mensen steken hun hand op. Dat kan volgens Van Dolron twee dingen betekenen. Ofwel er zijn twee verlegen mensen in de zaal, ofwel de hele zaal is verlegen en daarom durft bijna niemand een vinger op te steken. ‘Verlegen mensen verenigt u,’ zegt ze. Haar hoop in de wereld ligt bij hen. Bij de mensen die zo goed kunnen luisteren als haar theaterpubliek. Want de schreeuwers van de wereld weten niet hoe dat moet, luisteren. Het probleem met de verlegen mens is alleen dat die niks durft te zeggen. Dat die woorden afweegt tot ze perfect en origineel zijn. Dat worden ze toch niet, meent Van Dolron. Alles is immers al gezegd. En daarom kunnen we maar beter iets gaan zeggen.

Foto’s: Moon Saris