Mr. Steel Your World

Een levenslied over zwarte sneeuw in februari, neerdalende as, grafietregens; het zijn Transsylvanische praktijken daar in Noordwest-Nederland. De lucht is er ‘grauwer dan blauw’. Mr. Steel Your World is een grillige, theatrale potpourri waarin Dracula en Tata Steel elkaar ontmoeten. In de mockumentary wisselen het grootst mogelijke drama en het droge van Man Bijt Hond-achtige docu’s elkaar voortdurend af.

Maar er is een probleem: Pien Trieling, helft van het duo Clubhouse Dada, is absent. Haar kompaan (Christopher van Duijn) neemt haar mysterieuze verklaring tot zich: ze was van plan geweest om de trein richting IJmuiden te nemen, maar op de een of andere manier – het zal iets te maken hebben met ov dat niet gaat zoals het hoort te gaan – belandde ze in Transsylvanië, ontmoette daar een curieuze graaf.

Lang kan Van Duijn er niet mee zitten, integendeel: zijn ijdelheid wint het (met grote afstand) van zijn teleurstelling, en hij ziet zijn kans schoon om alsnog dat hiphopnummer op te voeren waar zijn collega zo’n hekel aan had. Natuurlijk klimt Trieling halverwege het nummer alsnog via tribune richting speelvloer.

Wacht, heeft ze nu twee scherpe hoektanden?

Club Dada, dat is meteen duidelijk, moet het niet hebben van fijnzinnige codes, subtiele hints of vloeiende overgangen. Voordat we goed en wel weten wat er gebeurt, klimt het tweetal op de stellage op de speelvloer en vangt aan met zijn aanvankelijke plan: een theatraal verslag van hun veldonderzoek rondom de hoogovens van Tata. Het wordt lekker awkward, met lang uitgesponnen interviewtjes zonder pointe, in een vieze maar verslavende marinade van Publikumsbeschimpfung en obligaat grensoverschrijdend gedrag.

Het is een fijn tweetal om naar te kijken: Van Duijn legt een fascinerende theatergekte in zijn spel, wat hem tegelijkertijd aandoenlijk als onvoorspelbaar, en dus angstaanjagend maakt. Trieling imponeert met het kleine gelaagd spel dat ze daar tegenover plaatst. Met trefzekere mimiek, subtiele stemverbuigingen en minieme veranderingen in houding, kantelt ze haar personage volledig. Zo bespeelt ze haar tegenspeler én publiek: ze wint je sympathie en slaat dan ineens toe. Als een, jawel, vampier.

In dit geval natuurlijk ook letterlijk: door halverwege haar scherpe tanden in de nek van haar tegenspeler te zetten. Na die onvermijdelijke beet, laten de makers de premisse van genuanceerd docu-achtig theater (waarin ook ruimte moest zijn voor ‘de keerzijde van de negatieve geluiden’ over Tata) definitief varen. Wat volgt is een vreemdsoortig sardonisch, beeldend horrortheater.

In hun duistere, droogkomische en muzikale theatertaal herken je de boeiende ingrediënten die ze vorig jaar ook in het spannende DADA aan de dag legden. Trieling en Van Duijn zijn als makers duidelijk gezegend met een schaamteloze ideeënrijkdom en weinig zelffiltering. Maar daarin schuilt ook de zwakte: lang niet elke scène in Mr. Steel Your World is interessant (of radicaal genoeg in zijn bewuste nikserigheid).

In de veelheid aan materiaal gaat er wel erg veel al verloren voordat het betekenis krijgt. Aan potentieel ontroerende personages (de buurman van de Tata-fabrieken, die zich ineens lijkt te realiseren dat de dood van zijn vader in verband kan staan met zijn ‘goede buur waar je nooit last van hebt’) wordt consequent veel te snel voorbijgegaan, waardoor de voorstelling onnodig aan de oppervlakte blijft.

In de basis zetten de makers in op twee sporen (Tata en Dracula), die elkaar per saldo niet versterken. Daardoor boet de voorstelling in op inhoud en dat is jammer. Waar DADA nog boeiende vragen opriep over bijvoorbeeld onze omgang met trauma, verwordt Mr. Steel Your World eerst en vooral tot een esthetisch vormexperiment.

Wat je deze makers gunt is een goede eindregisseur of dramaturg, die de teugels niet te strak aanspant (want het moet wel lelijk, vreemd en grillig blijven) maar wel af en toe bijstuurt.

Foto: Annelies Verhelst